Axborot xavfsizligining 3 ta tamoyili nimalardan iborat?
Axborot xavfsizligining asosiy qoidalari maxfiylik, yaxlitlik va mavjudlikdir. Axborot xavfsizligi dasturining har bir elementi ushbu tamoyillardan birini yoki bir nechtasini amalga oshirish uchun ishlab chiqilishi kerak. Ular birgalikda Markaziy razvedka boshqarmasi triadasi deb ataladi.
Maxfiylik
Maxfiylik choralari ma’lumotlarning ruxsatsiz oshkor etilishining oldini olish uchun mo’ljallangan. Maxfiylik tamoyilining maqsadi shaxsiy ma’lumotlarning maxfiyligini ta’minlash va ular faqat unga ega bo’lgan yoki o’zlarining tashkiliy funksiyalarini bajarishi uchun kerak bo’lgan shaxslarga ko’rinadigan va ochiq bo’lishini ta’minlashdir.
Yaxlitlik
Yaxlitlik ma’lumotlarga ruxsat etilmagan o’zgarishlardan (qo’shimchalar, o’chirishlar, o’zgartirishlar va boshqalar) himoya qilishni o’z ichiga oladi. Yaxlitlik tamoyili ma’lumotlarning to’g’ri va ishonchli bo’lishini hamda tasodifiy yoki zararli shaklda noto’g’ri o’zgartirilmasligini ta’minlaydi.
Mavjudligi
Mavjudlik – tizimning dasturiy ta’minot tizimlari va ma’lumotlarini foydalanuvchiga kerak bo’lganda (yoki ma’lum bir vaqtda) to’liq foydalanish imkoniyatini himoya qilishdir. Mavjudlikning maqsadi texnologik infratuzilmani, ilovalarni va ma’lumotlarni tashkiliy jarayon yoki tashkilot mijozlari uchun zarur bo’lganda mavjud qilishdir.
Axborot xavfsizligi va kiberxavfsizlik
Axborot xavfsizligi kiberxavfsizlikdan ko’lami va maqsadi jihatidan farq qiladi. Bu ikki atama ko’pincha bir-birining o’rnida ishlatiladi, ammo aniqrog’i, kiberxavfsizlik axborot xavfsizligining kichik ko’rinishidir. Axborot xavfsizligi – bu jismoniy xavfsizlik, endpoint (so’nggi nuqta) xavfsizligi, ma’lumotlarni shifrlash va tarmoq xavfsizligi kabi ko’plab sohalarni qamrab oluvchi keng soha sanaladi. Shuningdek, bu ma’lumotni tabiiy ofatlar va serverdagi nosozliklar kabi tahdidlardan himoya qiluvchi axborot kafolati bilan chambarchas bog’liq bo’ladi.
Kiberxavfsizlik, birinchi navbatda, texnologiya bilan bog’liq tahdidlarga, ularning oldini olish yoki yumshatishga yordam beradigan amaliyotlar va vositalar bilan shug’ullanadi. Boshqa tegishli kategoriya – bu ma’lumotlar xavfsizligi bo’lib, u tashkilot ma’lumotlarini ruxsat berilmagan shaxslarning tasodifiy yoki zararli ta’siridan himoya qilishga qaratilgan bo’ladi.
|
