MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI QARSHI FILIALI KOMPYUTER INJINIRINGI FAKULTETI
KI-15-22S GURUH TALABASI TISHMURODOV SARDORBEK
“Elektronika va sxemalar 1” fani
Mustaqil ishi-2
Bajardi: Toshmurodov S Tekshirdi:
Elektr Zanjirlarning Asosiy Elementlari Elektr Sxemalarni Kirxgof Qonunlari Asosida Hisoblash Va Tahlil Qilish
Reja:
Elektr zanjirlari.
Kirxgorfning birinchi qonuni. Kirxgrofning ikkinchi qonuni.
Passiv iste’molchilarning ulanish sxemalarini analizi
Elektr zanjiri, asosan elektr energiyasining manbai YE elektr energiyasi iste`molchisi-R, birlashtiruvchi simlar hamda zanjirni ulab-uzish uchun moslama (ulagich) - U kabi elemetlardan tashkil topgan (1-rasm).
1-rasm. Elektr zanjiri.
Manbada boshqa tur energiya (issiqlik, mexanik, kimyoviy va shunga o`xshashlar) elektr energiyasiga aylanadi. Elektr energiyasini hosil qiluvchi turli manbalarning shartli belgilanishi quyidagicha:
EYUK;
Galvanik elementlar yoki akkumulyator batareyalari;
Ketma-ket ulangan galvanik elementlar;
Termometrlar;
Fotoelement;
O`zgarmas tok mashini generatori;
O`zgaruvchan tok elektr mashina generatori.
Elektr energiya ist`yemolchilarda boshqa tur energiyalarga aylanadi. Elektr energiya iste`molchilari sxemalarda quyidagicha belgilanadi:
Elektrotexnik qurilmalarni ulab uzish uchun kommutatsion (qurilmalar) apparatlar ishlatiladi (uzgichlar, ulagichlar, tumblerlar, va sh. o`.). Elektr zanjirlarini kommutatsion apparatlari quyidagicha belgilanadi:
2-rasm. Sodda o`zgarmas tok zanjiri
Zanjirdan o`tayotgan elektr tokining qiymati yoki kuchi o`tkazgichning ko`ndalang kesimidan vaqt (t) birligi ichida o`tayotgan elektr zaryadlarining miqdori -q Bilan aniqlanadi, ya`ni tok kuchi zaryadlarning xarakat tezligiga proporsional kattalikdir:
i dq
dt
Agar zanjirdan o`tayotgan tokning yo`nalishi va qiymati vaqt davomida o`zgarmas bo`lsa, bunday tok o`zgarmas tok deyiladi va quyidagicha belgilanadi:
i q , ( A) t
1A 1Kl
1c
Elektrotexnik qurilmalarda o`tadigan energetik jarayonlar juda murakkab bo`lib elektromagnit maydonlarini hosil bo`lishi hamda ularni ifodalovchi miqdorlarni o`zgarishi Bilan bog`liq. Ularni ifodalash uchun elektromagnit maydonlarni ifodalovchi vektor, elektr va magnit miqdorlari talab qilinadi, ya`ni elektr E, magnit maydoni N kuchlanganliklari, magnit induksiyasi V, elektr toki zichligi j va boshqalar. Lekin ko`p hollarda elektrotexnik qurilmalarni asosiy hususiyatlari fizika kursidan ma`lum integral tushunchalar orqali ham ifodalanishi mumkin: tok, EYUK, kuchlanish.
| 