Mahsulot tannarxini kalkulyatsiya qilish usullari.
Tashkilotning o‘zi tomonidan ishlab chiqariladigan (tayyorlanadigan)
mahsulotning tannarxi deb ularning ishlab chiqarish tannarxi tan olinadi.
Mahsulotning ishlab chiqarish tannarxiga ularni ishlab chiqarish bilan bevositabog‘liq
bo‘lgan, ishlab chiqarish texnologiyasi va uni tashkil etish bilanshartlangan xarajatlar
kiritiladi. Ularga quyidagilar tegishli bo‘ladi: bevosita vabilvosita moddiy xarajatlar,
bevosita va bilvosita mehnat xarajatlari, ishlab chiqarish xususiyatiga ega bo‘lgan
12
boshqa bevosita va bilvosita xarajatlar. “Tannarxga kiritiladigan xarajatlar tarkibi”.(2-
rasm)
Mahsulot (ishlar, xizmatlar) tannarxini aniqlashning asosiy usullari bo‘lib:
oddiy, me’yoriy, buyurtma, bosqichli usullar hisoblanadi, savdo tashkilotlarida
esaxarajatlarni inventar baholash usuli ham qo‘llaniladi.
13
2.2 Asosiy ishlab chiqarish xarajatlari va uni hisobdan chiqarish hisobi
Ishlab chiqarish xarajatlarining elementlari va kalkulyatsiya moddalari bo‘yicha
hisob yuritishni ta’minlash maqsadida asosiy ishlab chiqarishning
barcha
xarajatlari
2010-«Asosiy
ishlab
chiqarish»
schyotida
tayyorlanayotganmahsulot turlari bo‘yicha guruhlanadi.
2010-«Asosiy ishlab chiqarish» schyotidan xarajatlarni hisobga olishda
quyidagi korxona va tashkilotlar foydalanadi:
mahsulot ishlab chiqarish bo‘yicha sanoat va qishloq xo‘jaligi
korxonalari;
qurilish-montaj, geologiya-qidiruv ishlarini bajarish bo‘yicha pudrat,
geologiya va loyiha-qidiruv tashkilotlari;
xizmatlar ko‘rsatish bo‘yicha transport va aloqa korxonalari;
ilmiy-tadqiqot va konstruktorlik ishlarini bajarish bo‘yicha ilmiytadqiqot
korxonalari;
avtomobil yo‘llarini asrash va ta’mirlash bo‘yicha yo‘l xo‘jaliklari.
Ushbu schyotning debetida mahsulotlar ishlab chiqarish, ishlar bajarish va xizmatlar
ko‘rsatish bilan bevosita bog‘liq bo‘lgan to‘g‘ri xarajatlar, shuningdek, yordamchi
ishlab chiqarish xarajatlari, brakdan ko‘rilgan yo‘qotishlar va asosiy ishlab chiqarishni
boshqarish va xizmat ko‘rsatish bilan bog‘liq bo‘lgan egri xarajatlar aks ettiriladi.
2010-«Asosiy ishlab chiqarish» schyotining kreditida ishlab chiqarilgan tayyor
mahsulot, bajarilgan ish va ko‘rsatilgan xizmatlarning haqiqiy tannarxi summasi aks
ettiriladi.
|
