12
2) O‘nlik sonlarning kasr qismini boshqa sanoq tizimga o’tkazish uchun, uning
kasr qismini
q asosga ko’paytirish kifoya. Ko’paytmaning
butun qismi talab qilingan
tizimning birinchi razryadi bilan ifodalanadi. So’ngra, ifodaning kasr qismini yana
q asosga ko’paytiriladi (bu yerda, kasrning butun qismi ko’paytirilmaydi).
Yangi
hosil bo‘lgan ko’paytmaning butun qismi tizimning ikkinchi razryadi bo’ladi va
hokazo. Bu jarayon talab qilingan aniqlikka qadar davom ettiriladi.
Масалан: 0,316
(10)
--- N
(16)
--- N
(2)
0.316 0,316 0,224
x 16 x 2 x 2
1896 0,632 0,448
+ 316 x 2 x 2
5,056 1,264 0,896
x 16 x 2 x 2
336 0,528 1,792
+ 56 x 2 x 2
0,896 1,056 1,584
x 16 x 2 x 2
5376 0,112 1,168
+ 896 x 2 x 2
E= 14,336 0,224 0,336
0,316
(10)
= 0,50E
(16)
= 0,010100001110
(2)
3) Aralash o‘nlik sonlarni boshqa sanoq tizimga o’tkazishda butun sonlar alohida va
kasr sonlar alohida o’tkaziladi. Xar qanday aralash sonlarni boshqa sanoq tizimga
o’tkazgandan so’ng, vergulning aylanishiga qarab sonlar to’plami
birgalikda
yoziladi. Ushbu qoidani quyidagi misolda kurib chiqamiz:
25,1
(10)
---- N
(8)
20,5
(10)
----N
(2)
Sonning butun
qismini 8 li sanoq
tizimiga o‘tkazish
Sonning kasr qismini
sakkizlik sanoq tizimiga
o‘tkazish
Sonning butun
qismini 2li sanoq
tizimiga o‘tkazish
Sonning kasr
qismini 2 li
sanoq tizimiga
o‘tkazish
25| 8
-24| 3
1
0,1*8
0,8* 8
6,4*8
3,2*8
1,6*8
4,8*8
20¦ 2
-20¦ 10¦ 2
0 -10¦ 5| 2
0 -4| 2|2
1 2|1
0
0,5*2
1,0
Axborot kommunikatsion texnologiyalar.S.Aminov
13
25,1
(10)
=31,063146
(8)
20,5
(10)
=10100,1
(2)
4) O‘nlik sanoq tizimdagi sonlarni ikkilik - o‘nlik kodda yozish
. Har qanday o‘nlik
sonlarni 8 4 2 1 kodlarda ikkilik razryadlar orqali ifodalash mumkin:
Masalan:
407,3
(10)
----N
(2-10)
407,3
(10)
= 0100 0000 0111, 0011
(2-10)
4 0 7 3
5) Boshqa sanoq tizimlardagi butun, kasr va aralash sonlarni o‘nlik sanoq
tizimiga o’tkazish uchun butun sonning xar bir raqamini o’tilayotgan tizimning
asosiga ko’paytirib, darajalar bo‘yicha yozib chiqamiz:
475,4
(8)
---- N
(10)
475,4
(8)
= 4*8
2
+7*8
1
+5*8
0
+4*8
-1
= 4*64+7*8+5*1+4/8 = 317,5
(10)
;
10111101,11
(2)
---- N
(10)
10111101,11
(2)
=1*2
7
+0*2
6
+1*2
5
+1*2
4
+1*2
3
+1*2
2
+0*2
1
+1*2
0
+1**2
-1
+1*2
-2
128+32+16+8+4+1+0,5+0,25=189,75
(10).
6) Har qanday sonlar to’plamini sakkizlik va o‘n oltilik
sanoq tizimdan ikkilik
sanoq tizimga o’tkazish mumkin. Buning uchun sonlarni o’tilayotgan tizimning
asosiga qarab uch yoki to’rt razryadli ikkilik kodlarga ifodalash kifoya.
Masalan
10 101 010,1111
(2)
= 252,74
(8)
110 1111 1000,11
(2)
= 6F8,C
(16)
.
7) Sakkizlik va o‘n oltilik sanoq tizimlardan
foydalanib, sonlarni ikkilik sanoq
tizimdan o‘nlik sanoq tizimga o’tkazish mumkin:
Masalan:
10111101,11
(2)
= [B*16
1
+ D*16
0
+ C*16
-1
]
(16)
= [11*16+13*1+ +12/16]
(10)
= [176 +
13 + 3/4]
(10)
= 189,75
(10)
.
II. Topshiriqlar
1. Amaliy mashg‘ulotning ishining uslubiy qismini o‘rganib chiqing.
2. Familiyangiz, ismi sharifingizni va fakultetingiz nomini amaliy daftaringizda lotin
tilida yozing.
3. Jadvaldan foydalanib, yozgan matningizni ASCII
kodi asosida qayta yozib
chiqing.
4. Daftarda yozilgan kodli simvollarni klaviatura orqali quyidagicha kiriting:
a) o‘ng tomondagi ALT tugmasi bosib turiladi.
b) har bir xarfning kodi o‘ng tomondagi sonlar orqali yozilgandan so‘ng, ALT
tugmasi bo‘shatiladi.
v) Shu tartibda kodlar orqali yozilgan matn ekranga chiqariladi.
5.Sanoq sistemalarida biridan ikkinchisiga o’tishni mashq qiling.
