| Granulometrik tarkibi (zarrachalar o‘lchami). Aniqlash MP-3 rusumli yoki shunga o‘xshash, okulyarli mikrometr bilan jihozlangan va 313 marta kattalashtirib ko‘rsatadigan polyarizatsion mikroskopda olib boriladi.
50,0 g mahsulot toza oq qog‘oz ustiga solinib, yaxshilab aralashtiriladi va kvartalash (to‘rtga bo‘lish) usuli bilan 0,1 g atrofida namuna olinadi.
Olingan namuna balandligi 50-60 mm li va diametri 10-12 mm li probirkaga solinadi va shisha tayoqcha bilan 2 ml distillangan glitserin bilan yaxshilab aralashtiriladi. So‘ng aralashma tezda buyum oynachasiga bir tekis qilib surtiladi va o‘lchami 18x18 bo‘lgan yopg‘ich oynacha bilan yopiladi. YOpg‘ich oynacha chetidan chiqib qolgan ortiqcha namuna filtr qog‘ozi yordamida olib tashlanadi. Zarrachalarning kattaligi va soni o‘lchami 3,3-6; 6-15; 16-60 mikronli okulyar mikrometri yordamida aniqlanadi. Mikroskop ostidagi preparat chadan o‘nga suriladi, buyum oynachasiga joylashtirilgan zarrachalar buyum oynachasi surilishiga perpendikulyar ravishda joylashgan okulyar mikrometri yoniga olib kelib, o‘lchanadi va tegishli sinfga ajratib yon daftarchaga qayd etiladi. Okulyar bo‘luv maydonining bir yo‘nalishida belgilab bo‘lingan zarrachalar qayd etilganidan so‘ng, tepa qismidagi bo‘luv maydonga o‘tilib, qayd etish davom ettiriladi. Bunda preparat o‘ngdan chapga surib boriladi.
Qayd etilgan zarrachalarning umumiy soni 100 ta dan oshmasligi kerak. Turli sinfga mansub zarrachalarning o‘lchami quyidagi tenglama bo‘yicha hisoblanadi:
Bu erda: X – xar bir sinfga mansub zarrachalar miqdori, %;
a1+a2+a3+a4+…+an – har bir sinfga mansub bo‘lgan zarrachalar soni.
| 