Kredit reytinglarini o'zlashtirishga ixtisoslashtirilgan agentlik boMimi
uning uchun kirish mumkin bo‘Imagan m a’lumotlarga ega boMishi
mumkin va aksincha.
«Korporativ boshqaruv reytingi» yoki «korporativ boshqaruvni
baholash» atamalarini ishlatishdan
maqsad кофогаиу boshqaruv
reytingi va kredit reytingi natijalarining chegaralanganligidan iborat.
Qoidaga ko'ra, kredit reytingi shaxs o‘zining qarz majburiyatlarini
ulaming shartlariga mos holda bajarayotganligi ko'rsatuvchi moliyaviy
imkoniyatlar nisbatan natijasini o'zida aks ettiradi. KBR va unga mos
tahlil kompaniyaning turli jihatlarini baholash majmuini o'zida aks
ettiradi. Uning maqsadi moliyaviy yoki tijorat faoliyatining nisbatan
aniq
ko'rsatgichlariga fikrlar bildirishga qaragandan ko'ra, ko'proq
uzoq boMmagan o'tm ishda nisbatan o'rniga ega boMgan boshqaruvning
joriy standartlarini taqqosiy tahlilidan iborat.
Shu
o'rinda,
korporativ
boshqaruv
kompaniya
kredit
imkoniyatlariga va uning aktivlarini investorlar uchun jozibadorligiga
ta’sir ko'rsatishi mumkin ekanligining bunday boshqaruv reytingi o'z-
o'zidan kompaniyaning nisbatan kredit sifatiga
yoki uning aksiyalari
narxiga xulosa bo'la olmaydi.
Mamlakatdagi vaziyat tahlili u yoki bu davlatda tashqi sharoitlar
(tashqi omil sifatida) sog'lom кофогайу yoki mikro darajagi boshqaruv
amaliyotiga qanc’nalik darajada imkon yaratayotgani yoki qarshilik
ko'rsatayotganini aniqlab beradi.
Bunday tahlil doirasida asosiy e ’tibor mamlakat (milliy)
miqyosidagi sharoitga (fonga) qaratiladi. Agar tashqi sharoitlar
hukumatning
mahalliy
va
hududiy
organlari
tomonidan
olib
borilayotgan siyosat va ular tomonidan amalga oshiriladigan faoliyat
hamda iqtisodiy infratuzilma ta’siri ostida bo'lsa, unda tahlilning diqqat
markazi bunday omiilar ta’sirini hisobga olishga qaratiladi.
Tashqi vaziyat (fon) alohida kompaniyalaming yaxshi yoki
yomon
ichki boshqaruvi sabablarini aniqlashda katta ahamiyatga ega boMishi
mumkin. Bundan tashqari, u qo'yidagilam i aniqlashda muhum
ahamiyatga ega:
- moliyaviy manfaatdor shaxslarga beriladigan huquqlar va ulami
kompaniyaning moliyaviy manfaatdor shaxslari bilan munosabatlami
aniqlashda;
-
qaraiayotgan
davlatning
tegishli
infratuzilmasi
bunday
huquqiami himoyalanishida qanchalik samaradorligini aniqlashda.
75
Bulam ing birinchisi mavjud qonunchilik va m e’yoriy amaliyot
tomonidan manfaatdor shaxslarning qanday
huquqlari aniqlanganligini
bilishga yo'naltirilgan. Ikkinchisi esa bunday huquqlaming amaliy
ahamiyatiga tegishli.
Tegishli qonunlar va m e’yoriy hujjatlami baholashga qo'shim cha
sifatida tahlil jarayoni investorlar bilan, kompaniyalar direktorlari bilan,
huquqshunoslar bilan, hisobchilar bilan. m e’yoriy tashkilotlar vakillari
bilan, fond bitjalari m as’uliyatli xodimlari bilan, iqtisodchilar bilan va
tegishli professional tashkilotlar bilan bo'ladigan maslahatlami
o ‘z
ichiga oladi.
Bunday tahlil asosan qo‘yidagi to‘rtta sohaga e’tiborini qaratgan:
•
Huquqiy infratuzilma;
•
M uvofiqlashtirish (tartiblashtirish);
•
Informatsion infratuzilma;
•
Bozor infratuzilmasi.
Mamlakatdagi ichki vaziyat tahlili sanab o ‘tilgan
har bir sohani
(omil sifatida) baholashni (4-ilovaga qaralsin) o ‘z ichiga oladi.
KSR (KBR) darajasini yuqorida aytilganlarga asoslangan ravishda
belgilash va tahlil qilish metodikasi ham 4-ilovada keltirilgan.
H ozirda bu metodika jahon amaliyotida keng qo‘llanilib kelmoqda.
Lekin uni O ‘zbekiston sharoitida qoMlashda birmuncha qiyinchiliklarga
duch kelish mumkin. Bunga sabab, milliy iqtisodiyotning o‘tish davrini
o‘z boshidan kechirayotganligi ila korporativ siyosatda aralash modelni
qo‘llanganligi va uni uzluksiz takomillashib borishi.
