|
Ochiq kalitli shifrlash tizimlari
Pdf ko'rish
|
| bet | 145/442 | | Sana | 19.06.2024 | | Hajmi | 5,43 Mb. | | #264348 |
Bog'liq Raqamli iqtisodiyot asoslari. Darslik. Toshkent-2020Ochiq kalitli shifrlash tizimlari
Ochiq kalitli shifrlash tizimlarida ikkita kalit ishlatiladi. Informatsiya ochiq
kalit orqali shifrlansa, mahfiy kalit yoqdamida rasshifrovka qilinadi. Ochiq kalitli
tizimlarni qo’llash asosida qaytarilmas yoki bir tomonli funktsiyalardan
foydalanish yotadi. Bunday funktsiyalar quyidagi hususiyatlarga ega. Hech kimga
sir emaski,
x
ma’lum bo’lsa,
y = f(x)
funktsiyani aniqlash juda oson. Ammo
y =
f(x)
funktsiyaning ma’lum qiymati bo’yicha
x
ni aniqlash amaliy jihatdan juda ham
qiyin. Kriptografiyada yashirin deb ataluvchi yo’lga ega bo’lgan bir tomonli
funktsiyalar ishlatiladi.
z
parametrli bunday funktsiyalar quyidagi xususiyatlarga
ega. Ma’lum
z
parametr uchun
Е
z
va
D
z
algoritmlarini aniqlash mumkin.
Е
z
algoritmi yordamida aniqlik sohasidagi barcha
x
laruchun
f
z
(x)
funktsiyani
osongina topish mumkin. Xuddi shu tariqa
D
z
algoritmi yordamida joriy qiymatlar
sohasidagi barcha
y
lar uchun teskari funktsiya
x = f
1
( y )
ham osongina aniqlanadi.
Ayni vaqtda joriy qiymatlar sohasidagi barcha
z
parametrlar va deyarli barcha
y
lar
uchun hatto
Е
z
ma’lum bo’lganda ham
x = f
1
( y )
ni hisoblashlar yrdamida topib
bo’lmaydi. Ochiq kalit sifatida
y
ishlatilsa, mahfiy kalit sifatida
x
ishlatiladi. Ochiq
kalitni ishlatib, shifrlash amalga oshirilsa, o’zaro muloqotda bo’lgan sub’ektlar
orasida mahfiy kalitni almashish zaruriyati yo’qoladi. Bu esa o’z navbatida
uzatiluvchi informatsiyaning kriptohimoyasini soddalashtiradi. Ochiq kalitli
kriptotizimlarni bir tomonlama funktsiyalar ko’rinishi bo’yicha farqlash mumkin.
Bularninmg ichida
|
| |
