ILM – FAN TA’LIMDA INNOVATSION
YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR,
TAKLIF VA YECHIMLAR
info@bestarticle.uz
https://sites.google.com/view/imxu/
BEST ARTICLE
RESPUBLIKA ILMIY –
ONLAYN
KONFERENSIYASI
2022
KONFERENSIYA |
5
“Mavzuni ifodalash uchun Shayxzoda original obrazlar, rang-barang ohanglar,
qofiyalar topadi. Ayniqsa, mazmun taqozosi bilan vaznlarning o‘zgarishi
jozibalidir. Shaharning ko‘hna tarixini hikoya qilish uchun salobatli bir vazn
qo‘llansa, bahor faslini, xiyobonlarni, o‘ychan oqshomlarni
tasvirlash uchun
o‘ynoqi, yengil vazndan foydalanadi shoir…” Masalan: Bizning Toshkan, oshini
deng, Qizning uchgan qoshini deng! Toshkan oshin, yeyman desang,
Qalam
qoshin, deyman desang -Gaping chiroylik! Hay-hay boraylik! Ta’bing chiroylik!
Tur, tez boraylik! kabi tantanavor ohanglar, birda esa sokin va vazmin ohanglar
bilan tasvirlar almashinib turadi. Bu ohanglar mavzu mohiyatidan kelib chiqqan.
Go‘yo biri ikkinchisini taqozo etgan. Haqiqiy she’rlarda mavzu va ohang birga
tug‘iladi.
Maqsud Shayxzodaning har bir asarida o‘ziga xos so‘z yaratish iqtidori bor:
nonpaz, bozorbon, o‘choqbop, ko‘katzor, qadamdosh, hamqator, g‘oyaparvar,
xushhidlik, ipaklashsin… Bunday so‘zlar dostonga o‘zgacha
ruh va fayz
bag‘ishlay olgan. Munaqqid Ibrohim G‘afurov to‘g‘ri ta’kidlaganlaridek: ” U so‘z
ishlatganda, g‘oyatda katta jur’at bilan ishlatadi va bizga so‘zning avval
ko‘rilmagan qirralarini namoyon qiladi. Shayxzodaning she’rlarida so‘zlar
serquloch va serbo‘yoqdir”.
“Toshkentnoma” 18 bobdan iborat. Shoirning boshqa dostonlarida bo‘lgani kabi bu
dostonda ham yagona voqea tasviri yo‘q. Har bir bobda mavzular bor, lekin bu
voqealar bir-birlari bilan salmoqli bir g‘oya orqali mantiqan bog‘lanadi. Bir
qaraganda mavzular sochilgan durlarga o‘xshaydi. Lekin bu durlar bitta shodaning
donalari, bitta ipga terilgan. Voqealar silsilasida Toshkent, toshkentliklar,
shoir
mantiqiy uzviylikni yaratgan. “Nizomiy vatani, Ganja o‘lkasi, O‘pkamga to‘ldirdi
