Olingan natijalar jadvalga kiritiladi.
Benzin markasi
|
Areometr ko’r-satishi,g/sm3
|
Benzinning harorati, 0C
|
Haroratni
tuzatish birligi
|
Benzinning 20 0C haroratdagi zich-ligi g/sm3
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Zichlikni temperatura bo’yicha tuzatish birligi
1.2-Jadval
Zichlik kg/m3
|
Хaroratni tuza-
tish birligi
|
Zichlik kg/m3
|
Хaroratni tuza-
tishbirligi
|
700-709
|
0,897
|
|
850-859
|
0,699
|
710-719
|
0,884
|
|
860-869
|
0,686
|
720-729
|
0,870
|
|
870-879
|
0,673
|
730-739
|
0,857
|
|
880-889
|
0,660
|
740-749
|
0,844
|
|
890-899
|
0,647
|
750-759
|
0,831
|
|
900-909
|
0,633
|
760-769
|
0,813
|
|
910-919
|
0,620
|
770-779
|
0,805
|
|
920-929
|
0,607
|
780-789
|
0,792
|
|
930-939
|
0,594
|
790-799
|
0,778
|
|
940-949
|
0,581
|
800-809
|
0,765
|
|
950-959
|
0,567
|
810-819
|
0,752
|
|
960-969
|
0,554
|
820-829
|
0,738
|
|
970-979
|
0,541
|
830-839
|
0,725
|
|
980-989
|
0,528
|
840-849
|
0,712
|
|
990-999
|
0,515
|
Olingan natija bo’yicha xulosa beriladi.
LABORATORIYA ISHI №2
BENZINLARNING FRAKSION TARKIBINI ANIQLASH.
2.1. Laboratoriya ishini bajarishdan maqsad:
1. Benzinning bug’lanuvchanlik xossalarini aniqlash yo’llari bilan tanishish.
2. Benzin markalari to’g’risidagi bilimni mustaxkamlash va GOST bilan tanishish.
3. Benzin sifatini baxolash va ishlatish sharoitini belgilash.
2.2. Laboratoriya ishini bajarish uchun kerakli asboblar va jixozlar:
1) Xaydash kolbasi;
2) Silindrlar va probirkalar;
3) Termometr;
4 ) Sovitish Asbobi.
.
1. Benzinning fraksion tarkibini aniqlash.
Benzinning fraksion tarkibi maxsus xaydash asbobida aniqlanib, (1.3-rasm) uning xaydalgan miqdori bilan xaydash xarorati orasidagi bog’lanishni ko’rsatadi. Benzinning fraksion tarkibi quyidagi xaydash temperaturasi bilan : - xaydashning boshlanish xarorati, -10, -50, -90% va -qaynashni tugatish xarorati baxolanadi. Bu ko’rsatkichlar standartlarda keltiriladi.
Ishni bajarish tartibi:
1. Tekshiriladigan yonilg’idan 100 ml o’lchab olinadi va xaydash kolbasiga solinadi. Kolbaga yog’och po’kakli tiqinlar orqali termometr o’rnatiladi (ter-mometrning simobli uchi kolbaning yonboshidagi trubka to’g’risida bo’lishi kerak).
2. Kolbani isitgich plita ustiga shunday o’rnatiladiki, kolbaning tagi isitgich ustidagi asbestga xiyol tegib tursin. Kolbaning yonboshidagi trubkasi sovitgichga tiqinlar yordamida maxkamlansin.
1.3-rasm. Yonilg’ilarni fraksion tarkibini aniqlaydigan qurilma.
1-xaydash kolbasi; 2-termometr;, 3-sovitish asbobi
3. O’lchov silindri sovitgich trubkasining tugash yeriga qo’yiladi, silindrni ustini paxta yoki yupqa qog’oz bilan yengil berkitib qo’yiladi.
4. Isitish shunday olib boriladiki, sovitgichdan birinchi tomchi qiz-dirish boshlanganidan 5-10 minut orasida tushishi kerak. Birinchi tomchining tushgan xarorati xaydashning boshlanish xarorati deb qabul qilinadi.
5. Birinchi tomchi tushgandan so’ng, isitishni shunday olib boriladiki 1 sekund ichida 2 tomchi tushib turishi kerak. O’lchash oson bo’lishi uchun sovitkich trubkasi silindr devoriga tegib turishi lozim.
6. Har 10 ml. yonilg’i xaydalganda temperatura yozib boriladi. Хaydash tezligi bir xilda bo’lishi uchun borgan sari isitishni biroz ko’paytirib boriladi.
7. Silindrda 90ml. yonilg’i yig’ilgandan so’ng 3-5 minut orasida xaydash tugallanishi kerak.
8. Хaydashni tugallanish xarorati deb, xaroratni maksimumga ko’tarilib so’ng pasayish payti olinadi. Shundan so’ng isitish to’xtatiladi va umumiy xaydalgan yonilg’i miqdori o’lchanadi.
9. Хaydash tugallangandan keyin bir oz vaqt o’tgach kolba sovugandan so’ng asbob yig’ishtiriladi, yonilg’ining kolbada qolgan qismi kichikroq o’lchash asbobida o’lchanadi va koldiq sifatida yozib qo’yiladi.
10. Yonilg’ining xaydalgan qismi va qoldiq miqdori birgalikda umumiy xajmi (100 ml.) dan ayirib tashlansa yonilg’ining xaydash vaqtida yo’qolgan qismi topiladi. Mana shu yo’qolgan qismi benzin tarkibida yengil bug’lanuvchi fraksiyasiga bog’liq.
Olingan natijalarni jadvalga kiritiladi va xulosa beriladi.
Xaydashni boshlash xarorati
|
10
%
|
20
%
|
30
%
|
40
%
|
50
%
|
60
%
|
70
%
|
80
%
|
90
%
|
Xaydashni oxirgi xarorati
|
Qoldiq miqdori,
%
|
Yo’qotish miqdori, %
|
|
yonilg’ining qaynab bug’langan xarorati
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Olingan natija bo’yicha xulosa beriladi.
LABORATORIYA ISHI№ 3.
DIZEL YONILG’ISINING ASOSIY FIZIK-KIMYOVIYXOSSALARI BO’YICHA SIFATINI ANIQLASH.
1.1. Laboratoriya ishini bajarishdan maqsad:
Dizel yonilg’isining fizik-kimyoviy xossalarini aniqlash.
Dizel yonilg’isining markalari to’g’risidagi bilimni mustaxkamlash va GOST bilan tanishish
Yonilg’ining sifatini baxolash va ishlatish sharoitini aniqlash.
1.2.Laboratoriya ishini bajarish uchun kerakli asboblar va jixozlar:
1) Нефтеденсиметр (ареометр);
2) Silindrlar va probirkalar;
3) Viskozimetr.
Topshiriq:Berilgan dizel yonilg’isini namunasini tekshirib uning markasini va turini aniqlash, olingan ko’rsatkichlarini GOST talablari bilan solishtirish va tekshirilgan dizel yonilgisi namunasini qanday sharoitlarda ishlatish mumkinligini ko’rsatish. Laboratoriyadagi bor standart dizel yonilg’i namunalari bilan tanishish va tekshirilayotgan yonilg’i namunasini tashqi ko’rinishi bo’yicha solishtirib markasini aniqlash.
Ishni bajarish bo’yicha ko’rsatmalar
1.Dizel yonilg’isining tashqi ko’rinishiga qarab baxolash.
Rangi, tiniqligi, xidi va tarkibida suv, mexanik aralashmalar bor yo’qligi tekshiriladi. Yonilg’i hamma vaqt tiniq bo’lishi kerak. Uning tarkibida xech qanday qo’shimchalar va suv bo’lmasligi kerak.
Dizel yonilg’isining tiniqligini shisha idishda aniqlanadi. Agar Dizel yonilg’isining tarkibida suv va mexanik aralashma mavjud bo’lsa uning rangi xira bo’ladi va bunday xollarda ishlatishdan oldin u tindiriladi va filtrlardan o’tkaziladi.
2.Dizel yonilg’isining zichligini aniqlash.
Dizel yonilg’isining zichligi 0,78-0,86g/sm3, yonganda chiqadigan issiqligi o’rtacha 42,5 Mj/kg.
Dizel yonilg‘ilarining zichligi laboratoriya sharoitida areometr asbobi yordamida aniqlanadi. Хona haroratida aniqlangan zichlik solishtirish uchun formula yordamida 200C ga (normal qilib olingan haroratdagi zichlikka) keltiriladi:
Ishni bajarish tartibi:
Shisha silindrga tekshirilayotgan yonilg’i extiyotlik bilan quyiladi.
Toza va quruq areometr sekin-asta suyuqlikka tushiriladi.
Zichlik aniqlanayotgan yonilg’i temperaturasi o’lchanadi. Suyuqlikning sirtiga tegib turgan yeridagi areometr ko’rsatishi shu temperaturadagi zichlik deb qabul qilinadi.
Xona temperaturasida zichlik areometr usulida aniqlangandan so’ng (1) formula yordamida 200C (normal qilib olingan xarorat) dagi zichlikka keltiriladi.
(1)
va olingan natijalar jadvalga kiritiladi.
Dizel
yonilg’i
markasi
|
Areometr
ko’rsatishi,ρt
g/sm3
|
Dizel yonil-g’isining
xarorati, 0C
|
Хaroratni
tuzatish
birligi, γ
|
Dizel yonilg’isining
200C xaroratdagi
zichligi, ρ20 g/sm3
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
