Shuni ham ta'kidlash kerakki, to'rtinchi davr oxirida o'z tarixiy vataniga qaytgan
etnik qozoqlarning tushunchasi o'zgartirilmoqda, bu ularning "oralmandar" (qaytib
kelganlar, repatriantlar) yorlig'i "qon" bilan almashtirilishi bilan tasdiqlanadi ( qon
so‘ruvchilar).35
2019-yilda Qozog‘istonning immigrantlar uchun eng jozibador hududlari Mang‘istau
va
Olmaota viloyatlari, shuningdek, Olmaota shahri bo‘ldi (1.1.5-rasm).
2019 yilda aholining eng koÿp chiqib ketishi Sharqiy Qozogÿiston, Qaragÿanda,
Qoÿstanay va Pavlodar viloyatlarida qayd etildi (1.1.6-rasm).
Qozog'istondagi tashqi migratsiya jarayonlari mamlakatning mintaqaviy bo'linishida
bir xilda ifodalanmagan. Qozog'istonda muhojirlar
uchun jozibador hududlar va
emigratsion "donor" bo'lgan mintaqalar yaqqol ko'zga tashlanadi.
Qozog‘iston bilan bog‘liq bo‘lgan tashqi migratsiya jarayonlarining yana bir muhim
tendentsiyasi
shundan iboratki, 2000-yillarning ikkinchi yarmi va 2010-yillarda
respublikada oliy va o‘rta maxsus ma’lumotga ega bo‘lgan aholining migratsiya
saldosi salbiy edi (1.1.4-chizma). Migratsiya hajmi ketish
miqdoridan oshib ketgan
taqdirda ham ortdi. Shunday qilib, Qozog'istondan "bilimning ketishi"
doimiy
tendentsiyasi va xorijiy migratsiyaning mamlakat inson kapitali sifatiga ta'siri haqida
gapirish mumkin. Oliy ma’lumotli shaxslarning emigratsiya
harakatchanligi darajasi
ancha yuqori — 2019 yilda oliy ma’lumotlilar (12,6 ming kishi) Qozog‘istondan
chiqib ketayotganlar umumiy sonining 27,93 foizini tashkil etdi, ya’ni
har uchinchi
emigrant oliy ma’lumotga ega bo‘ldi. 36
35 Qozog'iston Respublikasi. 2020-yil 13-maydagi 327-VI-son “Qozog‘iston Respublikasining ayrim
qonun hujjatlariga migratsiya jarayonlarini tartibga solish masalalari bo‘yicha o‘zgartish va
qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risida”gi Qonun// “Adilet” normativ-huquqiy hujjatlarning
axborot-huquqiy
tizimi Qozog'iston//
adilet.zan.kz/rus /docs/Z2000000327.
1.1.6-rasm. 2019 yilda emigrantlar soni (odam)
1.1.4-rasm. Qozog‘istondagi oliy va o‘rta maxsus ma’lumotli shaxslarning
migratsiya balansi (shaxs)
1.1.5-rasm. 2019 yilda immigrantlar soni (odam)
-2000
-4 445
0
2014 yil
-4 662
-7 712
-12000
2012 yil
-6000
0
-10 056
2018
-3 563
-6 227
-7 649
-6 084
2016 yil
-2 452
-8000
O'rta xos
-10 534
-4 667
-5 734
-1 742
2015 yil
-4000
2011 yil
-2 733
-4 761
-8 224
-10 000
2013 yil
2019
2010 yil
-2 291
-4 598
-8 554
Yuqoriga
2017 yil
