Dom en - bu biror-bir serverda joylashgan saytga olib
boradigan manzildir.
Barcha web-saytlar qaysidir serverda joylashgan bo‘ladi. Aslida Siz
hosting xizmatidan foydalanib, saytingiz m a’lumotlarini
qaysidir ser-
verga joylashtirganingizda saytingiz IP manzilga ega bo‘ladi. Masalan:
94.100.180.199. Agar domen bo'lmaganida yaratilgan web-saytni yuklash
uchun brauzerda 94.100.180.199 raqamlar yoziladi.
Hosting - bu web-sayt uchun joy ajratib beruvchi xizmat
turidir.
V ____________________________________________________
J
Odatda domen beruvchi kompaniyalarda ham hosting xizmati bo‘la-
di. Hosting va domenni bir kompaniyadan yoki
alohida kompaniyalardan
ham olish mumkin. Web-saytlar uchun hosting beruvchi kompaniyalarda
katta hajmdagi maxsus serverlar mavjud. Ular tinimsiz ishlab turish orqali
web-saytlaming ishlashini ta’minlaydi.
W eb-dizayn - bu yaratiladigan web-saytlarga texnik ishlov
berish va axborotlarni tizim li ravishda shakllantirishdir.
V _________________________ __ ________________________
J
Axborotlar bir-biri
bilan gipermatnli bog‘lanishlar yordamida
web-sahifalarga tarqatiladi. Bunday sahifalar birgalikda
web-saytni tashkil
etadi. Web-saytlar Intemetning yagona axborot oralig‘ida birlashadi. Bunda
web-sayt va web-sahifalar o‘zaro har xil usullar bilan bog'lanadi. Ushbu ya-
gona oraliq World Wide Web (butun dunyo o'rgimchak to‘ri) yoki qisqacha
WWW deyiladi. Web-sahifalarga gipermurojaat WWW ning asosiy xusu-
siyatlaridan biridir. Istalgan bir hujjatdan boshqa bir WWW hujjatga HTML
ning maxsus teglari yordamida murojaat qilinadi. Intemetda ishlagan vaqtin-
gizda siz web-sahifalarda gipermatnli murojaatlarga duch kelasiz. Bu matn
fragmentlari ko‘k shriftda va tagi chizilgan bo‘ladi.
Agar siz ushbu yozuv-
ni sichqoncha tugmasi yordamida bossangiz, u avtomatik ravishda boshqa
web-sahifaga murojaat qiladi.
Dastlab web-sayt yaratish uchun faqat HTML tilini yaxshi o‘zlashtir-
gan mutaxassislar tomonidan amalga oshirilgan. Ushbu muammoni hal etish
66
maqsadida, turli xil axborot texnologiyalari sohasidagi kompaniyalar tomo-
nidan zamonaviy dasturiy vositalar yaratilgan.
Ushbu dasturiy vositalardan
foydalanib web-sayt yaratishning barcha bosqichlari HTML tili kodiga ta-
yangan holda amalga oshirilgan. Biroq, HTML tilining barcha afzalliklariga
qaramasdan, web-saytni boshqarish, vaqt o‘tgan sayin yangi maTumotlami
qo‘shishda bir qancha qiyinchiliklarga duch kelindi. Ushbu qiyinchiliklami
bartaraf etish maqsadida yangi dasturiy ta’minot yaratish ishlarini boshlashga
ehtiyoj sezildi. Bu dasturiy ta’minotlar kontentni (maTumotlami) boshqarish
tizimlari (CMS - Content Management System) deb ataladi.
Ayni paytda web-sayt yaratishni ikki xil usulda amalga oshirish mumkin:
statik va dinamik. HTML da yozilgan web-saytlar statik holda boTsa, zamo-
naviy web-saytlar dinamik ko‘rinishga ega.
CM tizimlarining asosiy afzallik jihati shundaki, dinamik web-saytlami
oson yarata olish va ulami turli xil axborotlar bilan toTdirish imkoniyati mav-
jud. Bugungi kunda,
asosida qurilgan Dmpal, PHP-Nuke, WebDirector,
NetCat, Slaed,
Microsoft CMS, WordPress, PHPShop kabi platformalami
misol tariqasida aytish mumkin.
Quyida 0 ‘zbekiston Respublikasi Xalq taTimi vazirligining web-saytini
asosiy sahifasidan lavha keltirilgan (uzedu.uz):
<-
C 0
* *
4
:
0
-A 1
9 * | pyt |
trn
□
>Z‘
07BEKIST0N RESPUBLIKASI
o
s j& IX ? XALQ TA'LIMI VAZIRLICI
Q
<9
VAZ1RUK
ME'VORIY HUJJATIAR
TA'UM
OZMATLAR
MATBUOT MARKAZl
m
fc; i j
°
