10-tema
Datshikler. Tiykarǵı maǵlıwmatlar
Reje:
Datshiklerdiń zamanagóy ólshew texnikasında tutqan ornı
Datshiklerdi qollaw sheńberi
Maǵlıwmatlar toplaw sistemasında datshiklerdiń roli.
Datshiklerdiń kóbirek tez-tez paydalanılatuǵın alatılıwı tómendegishe: “Datshik – bul signallar hám sırtqı tásirlerdi qabıl qılatuǵın hám olarǵa reaksiya kórsetetuǵın qurılma esaplanadı”. Bul júdá keń anıqlama. Suyıqlıq qáddin baqlaytuǵın, 3.1-súwrette kórsetilgen sistemanı kórip shıǵamız. Operator rezervuardaǵı (ıdıstaǵı) suyıqlıq qáddin klapan járdeminde basqaradı. Bunda operator suyıqlıqtıń sarıplanıwın, temperaturanıń ózgeriwin (bunda onıń klapan arqalı ótiwi tezligi suyıqlıqtıń jabısqaqlıǵına baylanıslı boladı), sonday-aq bul sistemaǵa tásir kórsetetuǵın basqa parametrlerdi de esapqa alıwı zárúr boladı. Eger baqlanbasa, rezervuar yaki tasıp ketadi, yaki kerisinshe, bosap qaladı. Tuwrı qarar qabıl qılıw ushın operator rezervuardaǵı suwdıń qáddi haqqındaǵı axborottı turaqı ráwishte alıwı zárúr boladı. Kórip shıǵılıp atırǵan mısalda axborot eki tiykarǵı bólim– rezervuardaǵı kóriw trubkası hám kóriw nerv talshıqlarına impuls beretuǵın operatordıń kóziden quralǵan datshikten keledi. Adamnıń kózi de, kóriw trubkası da óz aldına datshik bolıp esaplanbaydı, biraq olardıń kombinatsiyası suyıqlıq qáddin anıqlaw qábiletine iye bolǵan detektordı qáliplestiredi. Sistema tuwrı proektlengen bolsa, rezervuardaǵı suyıqlıq qáddiniń ózgeriwi tez qaraw trubkasındaǵı suyıqlıq qáddi kórinedi, sol sebepli, aytıw múmkin, kórip shıǵılıp atırǵan datshik jaqsı reaksiya kórsetiwi yaki kishi inersiyalıq penen xarakteristikalanadı. Biraq, eger trubkanıń ishki diametri jabısqaq suyıqlıqlar ushın júdá kishi bolsa, ondaǵı qáddi rezervuardaǵı qáddiden arqada qaladı. Sol sebepli bunday datshiktiń faza xarakteristikaların esapqa alıw zárúr boladı. Bázi bir qollawlar ushın bunday keshigiw qol keliwi múmkin, basqa bir qollawlar ushın bolsa kóriw trubkasınıń basqasha konstruksiyasınan paydalanıw kerek boladı. Bunnan kórinip turıptı, hár bir datshiktiń jumısshı xarakteristikaların tek ǵana maǵlıwmatlardı tóplawdıń konkret sistemasına salıstırǵanda bahalaw múmkin.
Datshik – bul sırtqı tásirlerdi qabıl qılatuǵın hám elektr signalların ózgertiriw menen olarǵa reaksiya kórsetetuǵın qurılma.
Sırtqı tásir atamasınan keń paydalanıladı, sol sebepli onıń tuwrı qoyılıwı lazım boladı. Sırtqı tásir degende obyekttiń muǵdarlıq xarakteristikası, onıń qabıl qılıw hám elektr signallarına qayta qáliplestiriw zárúr bolatuǵın qásiyetleri hám ózine tánligi túsiniledi. Bázi bir
|
