O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
URGANCH DAVLAT UNIVERSITETI
MARKAZIY ASAB TIZIMI FIZIOLOGIYASI
FANINING O`QUV DASTURI
Bilim sohasi:
300000 –Ijtimoiy fanlar, jurnalistika va axborot
Ta’lim sohasi:
310000 – ijtimoiy va xulq-atvorga mansub fanlar
Ta’lim yo‘nalishi:
60310900 - Psixologiya (amaliy psixologiya)
Urganch – 2022
3
Fan/modul kodi
MATB206
O‘quv yili
2022-2023
Semestr
1
ECTS - Kreditlar
5
Fan/modul turi
Majburiy
Ta’lim tili
O„zbek/rus
Haftadagi dars soatlari
4
1.
Fanning nomi
Auditoriya
mashg‘ulotlari
(soat)
Mustaqil ta’lim
(soat)
Jami
yuklama
(soat)
Markaziy asab tizimi
fiziologiyasi
60
90
150
2.
I. Fanning mazmuni
Fan o’qitilishining maqsadi – odam va hayvon organizmining hayot
kechirishida nerv tizimining faoliyati,
organizmning bir butunligi, uning
tashqi
muhit bilan uzviy bog`liqligi, organizm, a‟zo-tizimlarning
fiziologik faoliyati va
ularning boshqarilishida nerv tizimining roli, boshqarilish mexanizmlari, tashqi
muhitga moslashish mexanizmlari, xulq va ruhiy xolatlarning turli shakllarini
boshqarish haqidagi bilimni amalda qo`llashga erishish ko`zda tutiladi.
O’quv fanini o’rganishning asosiy vazifalari: talabalarda
organizmning
hayot faoliyatini boshqarilishida asab tizimi va uning tarkibiy qismlari - neyronlar
faoliyatining asosiy printsiplari va qonuniyatlari to‟g‟risida yaxlit nazariy
tushunchani shakllantirish; markaziy asab
tizimining asosiy printsiplari,
qonuniyatlarini talabalar tomonidan o‟zlashtirilishi, sezgi tizimlari funktsiyalari
haqida bilimlar tizimini shakllantirish.
II. Asosiy nazariy qism (ma’ruza mashg‘ulotlari)
II.I. Fan tarkibiga quyidagi mavzular kiradi:
1-mavzu. Kirish
Markaziy nerv tizimi fiziologiyasining tavsifi va vazifalari. Kursning
qisqacha mazmuni va uni o„zlashtirish tartibi. Markaziy
nerv tizimida ketadigan
nerv jarayonlar va ular faoliyatini o„rganish uchun foydalaniladigan uslublar:
magnit-rezonans
tomografiya,
kompyuter
tomografiyasi,
yadro-emmision
tomografiya. Asosiy fiziologik atamalar va tushunchalar.
2-mavzu. Nerv tizimining fiziologiyasi
Nerv tizimining umumiy tuzilishi va vazifalari. Neyron - nerv to„qimasining
4
asosiy funksional va strukturaviy birligi. Neyronning makro- va mikro tuzilishi.
Neyronlarning morfofunksional xarakteristikasi. Neyronlarning klassifikatsiyasi.
Nerv tolalari. Miyelinli va miyelinsiz nerv tolalarining tuzilishi va ular orqali
qo`zg`alishni uzatilishi.
3-mavzu. Sinapslar va ularning tuzilishi
Sinapslar (kimyoviy, elektr), ularning tuzilishi. Transmitterlar yoki mediatorlar
- neyron zanjirlarida nerv impulslarini uzatilishini ta‟minlovchi
kimyoviy
moddalar. Mediatorlarning akson orqali transporti. Qo`zg`atuvchi va tormozlovchi
mediatorlar.
Sinapslarning
xolinergik
va
adrenergik
o`tkazuvchanligi.
Qo`zg`aluvchi va tormozlovchi postsinaptik potensiallar xosil bo`lishining
molekulyar asoslari.
Neyrogliya xujayralari: tuzilishi. vazifalari va klassifikatsiyasi. Makrogliya va
mikrogliya.
