2-rasm. Maydalash mashinalari:
a) jag‘li maydalagich: 1-qo‘zg‘almas jag‘, 2-qo‘zg‘aluvchan jag‘; b)
konusli maydalagich: 1-tashqi konus, 2-ichki konus, 3-vertikal o‘q; v) juvali
maydalagich: 1, 2-juvalar; g) zarbiy rotorli maydalagich: 1-bolg‘a, 2-
tezaylanadigan rotor; d) zarbiy rotorli maydalagich; ye) begunlar: 1-
aylanuvchi katoklar, 2-tog‘ora (harakatlanuvchi, qo‘zg‘almas)
Bolgali maydalagichlarda material asosan sharnirli urnatilgan
bolgalarning zarbiy ta’sirida, shuningdek ishkalanib maydalanadi.
Rotorli
maydalagichlarda rotorga biriktirib maxkamlangan savagichlar materialga
zarb bilan urilishi, material kaytargich plitalarga urilishi va material
bulaklarining bir biriga urilishi natijasida maydalanadi.
Ishlash tarziga kura tegirmonlar: barabanli (3 rasm, a) (bunda material
aylanib turuvchi (3 rasm, b) yoki tirab turuvchi (3 rasm, d);
barabanda unga
joylashtirilgan tuyuvchi jismlar yoki material zarralarining bir-biriga urilishi
va bir-biriga ishkalanishiga yoki baraban chetiga urilishi natijasida
maydalanadi: urtacha yurishli bunda material biror asos bilan shar, juvalining
ish sirtiga ishkalanishi yoki ezilishi natijasida maydalanadi (3 rasm, v).
Zarbiy
(3 rasm, g) bunda material sharnirli yoki bikr maxkamlangan bolgalarning
zarbi natijasida maydalanadi. Maydalangan material bolgalarning ta’sir
zonasidan xavo okimi yordamida olib ketiladi.
Okimli (3 rasm, ye), bunda material zarralarining ishkalanishi va bir-
biriga urilishi, shuningdek kamera devoriga urilishi natijasida maydalanadi.
Bu jarayon katta tezlikdagi xavo okimi zarralarining xarakatlanishi natijasida
ruy beradi.
10
3-rasm. Tegirmonlarning sxemalari:
a) barabanli: 1-maydalovchi jinslar, 2-baraban;
b) rolikli: 1-qo‘zg‘almas halqa, 2-tez
aylanuvchan rolik, 3-krestovina,
4- vertikal o‘q;v) zoldirli: 1-sharlar, 2-aylanuvchan halqa, 3-yuqorigi halqa;g)
zarbiy: 1-aerobil tegirmon;d) tebranuvchi: 1-tegirmon g‘ilofi, 2-sharlar;e)
oqimli.
Maydalagichlar va tegirmonlarda mayda maydalanadigan materialga
ish organi bevosida ta’sir etishi natijasida yuz beradigan mexanik maydalash
jumlasiga kiradi. Materiallarni elektr, gidravlik ta’sir,
ultra tovush
tebranishlari, tez almashinadigan yukori va past temperaturalar, lazer nurlari,
suv okimi energiyasidan foydalanib maydalash usullari ishlab chikilmokda.
Materiallarni maydalash uchun muljallangan mashinalarning xillari turli-
tuman bulishiga karamay bu mashinalar koniktirishi lozim bulgan umumiy
talablar mavjud:
oddiy tuzilishi, xizmat kursatish kulayligi va xavfsizligi,
yeyiladigan detallarning iloji boricha kam bulishi va ularni oson
almashtiriluvchanligi ta’sir kuchlari yul kuyilgandan oshib ketganda ishga
tushadigan ximoya kurilmalarining mavjudligi, shovkun,
titrash va xavoning
changlanganligi buyicha sanitariya-gigiena meyorlariga rioya kilinishi.
11
