2
V
A =
[4]
2 Ye
bunda Ye - deformatsiya paytida vujudga keladigan zurikish, n/m
2
V - deformatsiyalanadigan jism xajmi, m
3
-
elastiklik moduli.
Bu goyaga kura geometrik uxshash shaklli va bir jinsli jismlarni bir
tekis maydalash uchun zarur energiya shu jismlarning
xajmi yoki massasiga
mutanosib.
Yangi sirtlarning xosil bulishi sekin yuz beradigan maydalshda Kik
nazariyasi urinli, u ayni material uchun chegaraviy kuchni bir marta
kuyilishdan kelib chikib jismning elastik va plastik deformatsiyasi uchun
sarflarni xisobga oladi, birok formula
[3] da
materialning maydalanish
darajasi xisobga olinmaydi. Bu esa maydalashda energiya sarfiga ancha katta
ta’sir kiladi.
1940 yilda akademik P.Rebinder maydalashdagi energiya sarfi
formulasini taklif kildi. Bu formulada yemiriladigan bulaklarning
deformatsiyasiga sarflanadigan ish va yangi sirtlarning xosil bulishiga
sarflanadigan ish birlashtirilgan.
A = K
1
V + K
2
F dj. [5]
bunda
K
1
K
2
- mutanasiblik koeffitsentlari;
V - deformatsiyalangan xajim;
F - yangi xosil bulgan sirt.
P.Rebinder
formulasi keng tarkalmadi, chunki anik bir xol uchun
mutanosiblik koeffitsienti kiymatdorini tamilashga oid ishonchili tavsiyalar
yuk edi.
1951 yilda F.Bond taklif kilgan goya uchinchi maydalash konuni deb
ataldi. Rittinger va Kirpichev-Kik nazariyalari orasida turgan nazariya buldi.
Bond nazariyasi kuzda tutilishicha, ezishda jismga uzatiladigan energiya oldin
uning
massasi buyicha, ya’ni D
3
xajmga mutanosib tarzda tarkaladi, lekin
sirtda darzlar paydo bula boshlagan vaktdan boshlab bu energiya darzlarning
chetlarida tuplanadi xamda D
2
ga mutanosib buladi, ish
kuyidagiga teng
buladi.
A =K
D
2,5
dj.
Maydalash darajasini xisobga olganda
кг
Qж
Dcp
dcp
K
A
/
)
1
1
(
8
bunda -
Q - maydalanadigan material mikdori;
ur - maydalangan materialning urtacha ulchami;
D
ur - maydalanadigan materialning urtacha ulchami;
Kurib chikilgan nazariyalar materialni maydalashda uz beradigan
barcha murakkab jaraenlarining moxiyatini ochib bermaydi,
lekin maydalash
- kukunlash mashinalarni yaratish va takomillashtirish bilan boglik bulgan
masalalarni samarali xal kilishga imkon beradi.
