|
I BOB.
MA’LUMOTLAR BAZASI VA MBBT HAQIDA TUSHUNCHA
Pdf ko'rish
|
| bet | 243/265 | | Sana | 19.05.2024 | | Hajmi | 49,29 Mb. | | #244032 |
Bog'liq 11-sinf yangi darslik 172 varaq IP adresI BOB.
MA’LUMOTLAR BAZASI VA MBBT HAQIDA TUSHUNCHA
312
Umuman olganda,
elektron imzo
oddiygina elektron shakldagi imzodir. Bu imzo
chekuvchilarga an’anaviy, ya’ni qo‘lda chekiladigan imzo kabi hujjat shartlarini tasdiqlash yoki
rozilik berish imkonini beradi. Elektron imzo, aslida, kompyuterdan foydalanuvchini tasdiqlash
va hujjat yaxlitligini tekshirish jarayoni hisoblanadi.
Raqamli imzo
– hujjat yaxlitligi bilan bir qatorda imzolanuvchining haqiqiyligini tasdiqlash
uchun murakkab algoritmlar, sertifikatlashtirish organlari va ishonchli xizmat ko‘rsatuvchi
provayderlardan foydalanuvchi elektron imzo turi.
Qog‘ozsiz hujjat almashinuvi zamonaviy vositalari, elektron to‘lov vositalarini rivojlantirishni
hujjatning haqiqiyligi va yaxlitligini rivojlantirmay tasavvur qilib bo‘lmaydi. Oddiy imzoning
asosiy xususiyatlarini saqlab qoluvchi ERI mana shunday vosita hisoblanadi.
ERI uy sharoitida ham ko‘plab davlat xizmatlaridan foydalanish imkonini beradi. O‘zbekiston
Respublikasining 2003-yil 11-dekabrdagi 562-II-sonli “Elektron raqamli imzo to‘g‘risida”gi
Qonunda quyidagi asosiy tushunchalar keltirilgan:
ELEKTRON RAQAMLI IMZO (ERI) –
ELEKTRON RAQAMLI IMZONING YOPIQ KALITI –
ELEKTRON RAQAMLI IMZONING OCHIQ KALITI –
ELEKTRON RAQAMLI IMZONING HAQIQIYLIGINI TASDIQLASH –
ELEKTRON HUJJAT (EH) –
•
elektron hujjat axborotini elektron raqamli imzoning yopiq kalitidan foydalangan holda
maxsus о‘zgartirish natijasida hosil qilingan, elektron raqamli imzoning ochiq kaliti
yordamida elektron hujjatdagi axborotda xatolik yо‘qligini aniqlash va elektron raqamli
imzo yopiq kalitining egasini identifikatsiya qilish imkoniyatini beradigan imzo;
• elektron raqamli imzo vositalaridan foydalangan holda hosil qilingan, faqat imzo
qо‘yuvchi shaxsning о‘ziga ma’lum bо‘lgan va elektron hujjatda elektron raqamli imzoni
yaratish uchun mо‘ljallangan belgilar ketma-ketligi;
• elektron raqamli imzo vositalaridan foydalangan holda hosil qilingan, elektron raqamli
imzoning yopiq kalitiga mos keluvchi, axborot tizimining har qanday foydalanuvchisi
foydalana oladigan va elektron hujjatdagi elektron raqamli imzoning haqiqiyligini
tasdiqlash uchun mо‘ljallangan belgilar ketma-ketligi;
• elektron raqamli imzoning elektron raqamli imzo yopiq kalitining egasiga mansubligi va
elektron hujjatdagi axborotda xatolik yо‘qligi tekshirilgandagi ijobiy natija;
• elektron shaklda qayd etilgan, elektron raqamli imzo bilan tasdiqlangan hamda elektron
hujjatning uni identifikatsiya qilish imkonini beradigan boshqa rekvizitlariga ega bо‘lgan axborot.
|
| |
