|
"Экономика и социум" №10(101)-2 2022 www.iupr.ruBog'liq o-zbekiston-respublikasida-avtomobilsozlik-sanoati-va-biznesini-rivojlanish-tendensiyalari Aseptika - Vikipediya, Motivation latter, Diplom ishi, Termiz Davlat Universiteti, 2095363, 2-Mavzu Mobil, 200-ta test O\'T, farmatsevtik texnologiya , Normurodova Muhlisa Kurs ishi"Экономика и социум" №10(101)-2 2022 www.iupr.ru
163
tarmoqlardan biri sifatida shakllandi. Mamlakatimizda keyingi yillarda amalga
oshirilgan islohotlar natijasi o‘laroq, ushbu sohalarning ulushi 2010 yilda
umumiy sanoat mahsulotlari hajmining 60,5 foizini va 2020 yilga kelib esa 62,9
foizga etganligini e’tirof qilishimiz mumkin.
Haqiqatan ham, respublikamiz sanoatining rivojlanishida avtomobilsozlik
sohasi alohida ustuvor ahamiyatga ega bo‘lgan istiqbolli sohalardan biri
hisoblanadi. Hususan, avtomobilsozlik biznesi ichki bozorda aholining
avtomobillarga bo‘lgan talabini qondirish, mamlakatdan valyuta chiqib ketish
oqimini kamaytirish hamda eksport orqali davlatga valyuta tushumini oshirish
asosida to‘lov balansining ijobiy saldosini ta’minlashda sezilarli ulushga egadir.
Shuningdek, sohaning rivoji aholi bandligini ta’minlash, real daromadlarini
oshirish kabi muhim ijtimoiy muammolarni bartaraf etishga hizmat qiladi [2].
Bundan tashqari kapital talab va bilimtalab soha sifatida ijtimoiy-iqtisodiy
taraqqiyotda muhim rol o‘ynaydi [3]. Avtomobilsozlik sohasiga muttasil
qiziqish hamda uning insoniyat hayot tarziga sezilarli ta’siri ko‘plab
tadqiqotlarda o‘z tasdig‘ini topgan.
Avtomobilsozlikni shakllantirish va rivojlantirishning qator yo‘nalish va
usullari mavjud bo‘lib, ulardan jahon amaliyotida keng qo‘llanilib kelinmoqda.
Biz bevositda O‘zbekiston avtomobilsozligi tahliliga o‘tishda oldin avtomobil
sanoatini shakllantirishda qo‘llanilayotgan yo‘nalish va usullarga qisqacha ta’rif
berib o‘tishni joiz topdik. CKD (completely knocked down), ya’ni to‘liq
demontaj qilingan mashina to‘plamini yig‘ish usuli, bunda mahsulot qismlar
shaklida yetkazib beriladi va manzilda yig‘ilishini bildiradi. Ushbu termin
avtomobil sanoatidan kelib chiqqan bo‘lib, turli komponentlar dunyo bo‘ylab
yetkazib beriladi va import qilingan davlatda yig‘iladi.
CKD usulidan tashqari (semi knocked-down), ya’ni yarim demontaj
qilingan mashina to‘plamini yig‘ish usulidan foydlanilib kelinmoqda.
Ushbu usul uzoq vaqtdan beri dunyoning ko‘plab mamlakatlarida, shu
jumladan MDH mamlakatlarida qo‘llaniladi. SKD usulida avtombillar yig‘ish
zavodiga shartli ravishda g‘ildiraksiz, rul va eshiklarsiz yetkazib beriladi.
Bevosita O‘zbekistonda avtomobil sanoati rivojining keyingi yillardagi
rivojlanish tendensiyalariga to‘xtalib o‘tadigan bo‘lsak, 2010-2020 yillarda
sanoatda avtotransport vositalari, treylerlar va yarim priseplar ishlab chiqarish
ulushi 10 – 14 foiz atrofida tebranganligiga guvoh bo‘lishimiz mumkin (1-
rasm).
|
| |
