Laboratoriya mashg’ulotlari
5
1 - LABORATORIYA MASHG`ULOTI.
DIATONIK AKKORDLAR VOSITALARI
Mavzu rejasi:
1.
Tashkiliy qism
2. Mavzu bo`liyicha berilgan notalarni solfedjio qilib kuylash.
3. Mavzu yuzasidan savol-javob o`tkazish.
4. Mavzuni mukammallashtirish.
5. Darsni yakunlash.
Darsning borishi:
Tashkiliy qism: Davomatni aniqlash, uyga berilgan vazifalarni so`rash, siyosiy
daqiqa.
Talabalarda musiqiy eshitish idroki mexanizmlarini takomillashtirish, ichki quloq
va musiqiy xotirani kuchaytirish, garmonik eshitish qobiliyatini rivojlantirish.
Mavzu yuzasidan savol-javob o`tkazish.
1-topshiriq
Akkordlarning tonalliklarda tuzilishi, yechilishi, bog‘lanishlarini, xalq musiqa
ladlarida va major, minor tonalliklarda akkordlar ketmaketligini, diatonik
sekvensiyalarni, fortepianoda tuzish;
Akkord. Akkord turlari Ikkita va undan ortiq tovushning bir vaqtdagi qo‘shilmasi
ohangdoshlikni hosil qiladi. Bu tariqada, garmonik intеrval ham ohangdoshlik sifatida
hisoblanishi tayin. Ko‘p ovozlilik musiqasida turli xil
ohangdoshliklarning hosil
bo‘lishi samimiydir. Bunday yo‘l bilan yuzaga kelgan
ohangdoshliklar turlicha
tuzilishga ega bo‘lishi mumkin. Akkord1 dеb hisoblanadigan ohangdoshliklar
muayyan tuzilishga ega bo‘lib, mustaqil yaxlit tovushlar birligi sifatida qabul qilinadi.
Akkordning tuzilishi uni tashkil qiladigan tovushlar soni va ular o‘rtasidagi
intеrvallarga bog‘liq bo‘ladi. Bu holda ikki-, uch-, to‘rtta va hokazo tovushdan iborat
tеrsiya, kvarta intеrvali bo‘yicha tuzilgan akkordlar haqida gapiriladi.
Uchtovushlik va septakkordlar odatda musiqa
tovushqatorining muayyan
pogʻonalarida tuziladi. Klassisizm
davri musiqa amaliyotida I, IV va V
pogʻonalarning (tonika, subdominanta va dominanta deb ataluvchi) uchtovushliklari,
II, V va VII pogʻonalarning (V7 – do-minant septakkord, VII, – yetakchi) sep-
takkordlari keng qoʻllaniladi.A.lar tonlari orasidagi masofaga binoan (tenor-bas
oraligʻi bundan is-tisno) tor (kvartagacha) va keng (oktavagacha) joylashgan boʻladi.
Barcha A.lar dissonans yoki konsonanslik xususiyatiga ega boʻlib, odatda, birinchi
turdagilari konsonansli koʻptovushlilarga yechiladi (oʻtadi). Bu narsa (tarang
dissonans va xushsadoli konsonans A.lar munosabati)
musiqa amaliyoti, avvalo,
