|
JOURNAL OF NEW CENTURY INNOVATIONSBog'liq 44-47JOURNAL OF NEW CENTURY INNOVATIONS
http://www.newjournal.org/ Volume–29_Issue-1_May_2023
45
2.
Yaxshi
ishlaydigan
ammo
himoyaga
muhtoj
Veb
saytlar.
3. Juda zo’r ishlaydigan hujmlarga qarshi himoyalangan Veb saytlar.
Birinchi holatdagi veb saytlar turli xil hujumlar asosida o’z holatini yo’qogan
va kichik korxonalarga tegishli bo’lgan veb saytlar.
Ikkinchi holatda o’rtacha himoyalangan ammo himoyani yana kuchaytirishi
lozim bo’lgan va yaxshi rivojlanib borayotgan katta va o’rta korxonalarning veb saytlar
Uchinchi holatda kuchli himoyalangan va himoyaga bardoshli bolgan yirik
va kuchli korxonalarning veb saytlari.
Aslida
hujumlarga
ayniqsa
berilgan
parametrlarini
va
paroldan
foydalanishdagi kamchiliklar, dasturiy ta’minotning kamchiliklari yoki tizim
rahbarlarining oddiy xatolari, ma’lumotlar bazasini o’rnatishdagi qisman xatolar va
shu kabi ko’plab zaifliklar sabab bo’ladi. Bunday zaifliklarni aniqlash va ularni
yaxshilash Ochiq Veb sayt xavfsizligi loyihasi ishlab chiqilgan. Veb saytlarda
xavfsizlik, dasturiy ta’minotning tahlilini va veb saytlarni yaxshilashga qaratilgan
xalqaro nodavlat notijorat tashkilot hisoblanadi. Bu maqolada biz oliy ta’lim
muassalaridagi Vebga asoslangan saytlar, va ularni himoya qilish usullarini, hujum
vektorlarining har bir bilan yaqindan tanishib chiqamiz. Bizning qator doiradagi amaliy
ishlarimiz, real ish misoli ustida xavf darajasi usullarini, shuningdek amaliy
usullarni, Vebga asoslangan dasturlar va vebga asoslangan xizmatlarni himoya
qilish uchun ilmiy ish olib boryapmiz.
Vebga asoslangan saytlar uchun 5 ta eng xavfli hujum turini ajaratib chiqdik.
Endi o’sha beshta xavfli hujum turlari bilan tanishsak.
1.Ma’lumotlar bazasiga qilinadigan hujumlar. Hammamizga ma’lum
barcha ma’lumotlar odatda maxsus ma’lumotlar bazasida saqlanadi. Ma’lumotlar
ko’pincha maxsus so’rovlar tili SQL tilida yozilgan so’rovlar shaklida qurilgan bo’ladi.
Agar siz shaxsiy foydalanuvchi ma’lumotlarini tahrirlash, ma’lumotni olish va kiritish,
o’zgartirish yoki ma’lumotlarni o’chirish uchun SQL-so’rovlar tilidan foydalanib Veb
saytimiz shaklni to’ldirib hiqamiz. Buning uchun esa SQL-so’rovlar tilini maxsus
kodlaridan foydalanish mumkin. Misol uchun shunga o’xshash kod:
$sql = "SELECT * FROM users WHERE username=\’$username\’ AND
password=\’$password\’;";
SELECT * FROM users WHERE username=‘‘ OR ‘1’=‘1’ AND
password=‘‘ OR ‘1’=‘1’; Undan tashqari PHP kodlarini ham misol qilishimiz
mumkin.
SQL-Injection - Ushbu hujum turi eng keng tarqalgan bo’lib ma’lumotlar
|
| |
