Vegetativ nerv tizimi

V.n.s. faoliyatiga koʻra simpatik va parasimpatik nerv sistemasiga ajratiladi. Simpatik nerv sistemasi adrenalinga oʻxshaydigan simpatii, parasimpatik nerv sistemasi esa atsetilxolin vositasi taʼsirida qoʻzgʻaladi. Bu moddalar qonga va limfa suyukligiga shimilib, ular orkali nervlar qoʻzgʻaladi. Markaziy nerv sistemasi tashqi va ichki muhit taʼsirlariga V.n.s. orqali javob beradi va organizmni doim oʻzgarib turadigan muhitga moslashtiradi. Odatda simpatik nervlar funksiyasi jihatidan parasimpatik nervlarga qarama-qarshi taʼsir koʻrsatadi. Simpatik nervlar koʻz qorachigʻini kengaytiradi, soʻlak va b. ajralishini kamaytiradi, yurak qisqarishini kuchaytiradi, meʼda va ichak harakati (peristaltika)ni susaytirib, ularning shira chiqarish faoliyatini pasaytiradi, oʻpka, bronxlarni kengaytiradi.

V.n.s. faoliyatiga koʻra simpatik va parasimpatik nerv sistemasiga ajratiladi. Simpatik nerv sistemasi adrenalinga oʻxshaydigan simpatii, parasimpatik nerv sistemasi esa atsetilxolin vositasi taʼsirida qoʻzgʻaladi. Bu moddalar qonga va limfa suyukligiga shimilib, ular orkali nervlar qoʻzgʻaladi. Markaziy nerv sistemasi tashqi va ichki muhit taʼsirlariga V.n.s. orqali javob beradi va organizmni doim oʻzgarib turadigan muhitga moslashtiradi. Odatda simpatik nervlar funksiyasi jihatidan parasimpatik nervlarga qarama-qarshi taʼsir koʻrsatadi. Simpatik nervlar koʻz qorachigʻini kengaytiradi, soʻlak va b. ajralishini kamaytiradi, yurak qisqarishini kuchaytiradi, meʼda va ichak harakati (peristaltika)ni susaytirib, ularning shira chiqarish faoliyatini pasaytiradi, oʻpka, bronxlarni kengaytiradi.

Parasimpatik nervlar esa aksincha koʻz qorachigʻini siqib toraytiradi, sulak bezlari ishini kuchaytiradi, yurak faoliyatini pasaytiradi, ichak harakatini tezlashtiradi, oʻpka, bronxlarni toraytiradi. V.n.s. somatik nerv sistemasi bilan bir butun hamjihat boʻlib ishlaydi, uni markaziy nerv sistemasining oliy boʻlimlari, asosan bosh miya katta yarim sharlari poʻstlogʻi nazorat qilib turadi. Mas., organizmga sovuq taʼsir qilganda simpatik nervlar qoʻzgʻalib, qon tomirlar torayadi. Gipofiz, buyrak usti bezi, qalqonsimon bez faoliyati kuchayadi, natijada bir talay adrenalin ajralib, organizmda issiqlik saqlanishini taʼminlaydi. Aksincha, organizmda issiqlik koʻpayishi tufayli parasimpatik nervlar qoʻzgʻaladi. V.n.s.ning faoliyati turli kasalliklar davrida, obhavoning oʻzgarishi, tashqi va ichki taʼsirlar orqali oʻzgaradi