78
VI-BOB. TASHKILIY
XULQNING MOTIVATSION ASOSLARI
1-§. Motivatsiya tushunchasi, turlari va jarayoni.
2-§. Motivatsiya nazariyalari.
3-§. Mehnat faoliyatini rag„batlantirish.
Tayanch so„z va iboralar: motivatsiya, iqtisodiy motivlash
usullari, ijtimoiy motivatsiya usullari, ruhiy motivatsiya usullari,
lavozim motivatsiyasi usullari, ehtiyoj, motiv, rag„batlantirish, ehtiyoj
pog„onalari nazariyasi, maslou konsepsiyasi, partisipativ boshqarish
konsepsiyasi, asosiy ish haqi, qo„shimcha ish haqi, kompensatsiya
to„lovlari, nomoddiy stimullash, ijtimoiy xizmatlar paketi.
1-§. Motivatsiya tushunchasi, turlari va jarayoni.
Motiv (psixologiyada) – inson faoliyatida
muayyan maqsadni
bajarishga sabab boʻluvchi omil, vaj. Motivatsiya shaxsni harakatga va
faoliyatga undovchi, ehtiyojning yuksak shakli
sifatida paydo boʻluvchi
ichki turtki hisoblanadi. Ehtiyoj va instinkt,
mayl va hissiyot, ideal va
boshqa Motivatsiyalar jumlasiga kiradi. Hozirgi zamon psixologiyasida
Motivatsiya atamasi subʼyektni faollashtiruvchi turli hodisa va holatlarni
ifodalash
uchun
qoʻllanadi.
Xatti-harakat
va
faoliyat
motivalashtirishning majmuasi motivatsiya deyiladi.
Motivatsiya
ehtiyoj
negizida
vujudga keladi
va
shakllanadi.
Ehtiyojning
barqarorlashuvi motivatsiyaning samarali shakllanishini taʼminlaydi.
Harakat faoliyatning tarkibi boʻlganligi tufayli u faoliyatning maqsadi va
motivatsiyasi orqali boshqariladi. Baʼzan motivatsiya tushunchasini
“
emotsiya
”
,
“
maqsad
”
,
“
ustanovka
”
atamalari
bilan almashtirish hollari
uchraydi. Goho turtki, qoʻzgʻovchi, undovchi tushunchalari bilan
aynanlashtiriladi.
Kanadalik jurnalist va
yozuvchi Malkolm Gladvellning “Outliers:
