|
X. Zayniddinov, S. O‘rinboyev, À. Beletskiy
|
| bet | 2/36 | | Sana | 16.01.2024 | | Hajmi | 3,53 Mb. | | #138274 |
Bog'liq Kompyuter tarmoqlari chuqurlashtirilgan kursi ()Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati 163
4
1-B Î B. TÀRMÎQ TURLÀRI. EGÀ BO‘LISH TURLÀRI VÀ UZÀTISH PRÎTÎKÎLLÀRI
ETHERNET VÀ FAST ETHERNET TÀRMÎQ ÀRÕITÅKTURÀSI
Birinchi mahalliy tarmîqlar paydî bo‘lgan vaqtdan båri yuzlab turli õil tarmîq tåõnîlîgiyalari yaratildi, låkin kång miqyosda tanilib, tarqalgan tarmîqlar bir nåchagina õîlîs. Taniqli firmalar bu tarmîqlarni qî‘llab-quvvatlashlariga va yuqîri darajada ularni ish faîliyatini tashkiliy tîmînlarini standartlashganiga nima sabab bo‘ldi. Bu tarmîq qurilma va uskunalarini ko‘p ishlab chiqarilishi va ularning narõi pastligi, bîshqa tarmîqlarga qaraganda ustunligini ta’minladi. Dasturiy ta’minît vîsitalarini ishlab chiqaruvchilar ham albatta kång tarqalgan qurilma va vîsitalarga mo‘ljallangan mahsulîtlarini ishlab chiqaradilar. Shuning uchun standart tarmîqni tanlagan fîydalanuvchi qurilma va dasturlarni bir-biri bilan mîs tushishiga to‘liq kafîlat va ishînchga ega bo‘ladi.
Hîzirgi vaqtda fîydalaniladigan tarmîq turlarini kamaytirish tåndånsiyasi kuchaymîqda. Sabablaridan bittasi shundan ibîrat- ki, mahalliy tarmîqlarda aõbîrît uzatish tåzligini 100 va hattî 1000 Mbit/s ga yåtkazish uchun eng yangi tåõnîlîgiyalarni ish- latish va jiddiy, ko‘p mablag‘ talab qiladigan ilmiy-tadqiqît ish- larini amalga îshirish kårak. Tabiiyki bunday ishlarni faqat katta firmalar amalga îshira îladilar va ular o‘zi ishlab chiqaradigan standart tarmîqlarni qî‘llab-quvvatlaydilar. Shuningdåk, ko‘pchilik fîydalanuvchilarda qaysidir tarmîqlar o‘rnatilgan va bu qurilmalarni birdaniga, batamîm bîshqa tarmîq quril- malariga almashtirishni xohlamaydilar. Shuning uchun yaqin kålajakda butkul yangi standartlar qabul qilinishi kutilmaydi, albatta.
Bîzîrda standart lîkal tarmîqlarning turli tîpîlîgiyali, turli ko‘rsatkichlilari juda ko‘p, fîydalanuvchiga tanlash imkîniyati kång miqyosda mavjud. Låkin u yoki bu tarmîqni tanlash muammîsi baribir qîlgan. Dasturiy vîsitalarni o‘zgartirishga
5
qaraganda (ularni almashtirish juda îsîn) tanlangan qurilmalar ko‘p yil õizmat qilishi kårak, chunki ularni almashtirish nafaqat ko‘p mablag‘ talab qilishdan tashqari, kabållar yotqizilish va kîmpyutårlarni o‘zgartirish, natijada butun tarmîq tizimini o‘zgartirishga to‘g‘ri kålishi mumkin. Shuning uchun tarmîq qurilmasini tanlashda yo‘l qo‘yilgan õatîlik, dasturiy ta’minîtni tanlashda yo‘l qo‘yilgan õatîlikka nisbatan ancha qimmatga tushadi.
Biz bu bîbda ba’zi bir standart tarmîqlarni ko‘rib o‘tamiz, bu o‘quvchini tarmîq tanlashiga ancha yordam båradi dågan umiddamiz.
Standart tarmîqlar o‘rtasida eng ko‘p tarqalgan tarmîq bu Ethernet tarmîg‘idir. U birinchi bo‘lib 1972-yilda Xerox firmasi tîmînidan yaratilib, ishlab chiqarila bîshlandi. Tarmîq lîyihasi ancha muvaffaqiyatli bo‘lganligi uchun 1980-yili uni katta fir- malardan DEC va Intel qî‘lladilar (Ethernet tarmîg‘ini birga- likda qî‘llagan firmalarni bîsh harflari bilan DIX dåb yuritila bîshlandi). Bu uchta firmaning harakati va qî‘llashi natijasida 1985-yili Ethernet xalqarî standarti bo‘lib qîldi, uni katta halqarî standartlar tashkilîtlari standart sifatida qabul qiladilar: 802 IEEE qî‘mitasi (Institute of Electrical and Electronic Engineers) va ECMA (European Computer Manufactures Association). Bu standart IEEE 802.03 nîmini îldi (inglizcha
«eight oh two dot three»).
IEEE 802.03 standartining asîsiy ko‘rsatkichlari quyidagilar: Tîpîlîgyasi – shina; uzatish muhiti – kîaksial kabål; uzatish tåzligi – 10 Mbit/s; maksimal uzunligi – 5 km; abînåntlarning maksimal sîni – 1024 tagacha; tarmîq qismi- ning uzunligi – 500 m; tarmîqning bir qismidagi maksimal abînåntlar soni – 100 tagacha; tarmîqqa ega bo‘lish usuli –
CSMA/CD, uzatish mîdulyatsiyasiz (mînîkanal).
Jiddiy qaralganda IEEE 802.03 va Ethernet îrasida îz farq mavjud, låkin ular haqida îdatda eslanmaydi.
Ethernet hîzir dunyoda eng tanilgan tarmîq va shubha yî‘q albatta u yaqin kålajakda ham shunday bo‘lib qîladi. Bunday bo‘lishiga asîsiy sabab, uning yaratilishidan bîshlab hamma ko‘rsatkichlari, tarmîq prîtîkîli hamma uchun îchiq bo‘lgan- ligi, shunday bo‘lganligi uchun dunyodagi juda ko‘p ishlab chiqaruvchilar Ethernet qurilma va uskunalarini ishlab chiqara
6
bîshladilar. Ular o‘zarî bir-biriga to‘liq mîslangan ravishda ish- lab chiqiladi, albatta.
Dastlabki Ethernet tarmîqlarida 50 Îm li ikki turdagi (yo‘g‘în va ingichka) kîaksial kabållar ishlatilar edi. Låkin kåyingi vaqtlarda (1990-yil bîshlaridan) Ethernet tarmîg‘ining alîqa kanali uchun o‘ralgan juftlik kabållaridan fîydalanilgan vårsiyalari kång tarqaldi. Shuningdåk, îptik tîlali kabållar ish- latiladigan standart ham qabul qilindi va standartlarga tågishli o‘zgartirishlar kiritildi. 1995-yili Ethernet tarmîg‘ining tåz ish- lîvchi vårsiyasiga standart qabul qilindi, u 100 Mbit/s tåzlikda ishlaydi (Fast Ethernet dåb nîm bårildi, IEEE 802.03 u standar- ti), alîqa muhitida o‘ralgan juftlik yoki îptik tîla ishlatiladi. 1000 Mbit/s tåzlikda ishlaydigan vårsiyasi ham ishlab chiqarila bîshlandi (Gigabit Ethernet, IEEE 802.03 z standarti).
Standart bo‘yicha «shina» tîpîlîgiyasidan tashqari «passiv yulduz» va «passiv daraõt» tîpîlîgiyali tarmîqlar ham qî‘llaniladi. Bu taqdirda tarmîqning turli qismlarini o‘zarî ulash uchun råpitår va passiv kîntsåntratîrlardan fîydalanish
|
| |
