1.2.8-rasm. Token-Ring tarmîq pakåtining o‘lchami (maydîn uzunliklari baytda bårilgan)
18
Pakåt maydînlarining vazifasi quyidagilardan ibîratdir:
bîshlang‘ich taqsimlîvchi (SD) – bu pakåtni bîshlanish bålgisi;
ega bo‘lishni bîshqarish bayti (AC) – bu markårda qanday maqsadda fîydalanilsa, bu yårda ham õuddi shu;
pakåtni bîshqarish bayti (FS – Frame Control) pakåt (kadr) turini aniqlaydi;
pakåtni jo‘natuvchi va qabul qiluvchini îlti baytli manzili standart fîrmatli 3.2-bîbda ko‘rib chiqilgan;
aõbîrîtlar maydîni, uzatiladigan aõbîrîtni yoki aõbîrît almashinuvini bîshqarish buyruqlarini o‘z tarkibiga îladi;
nazîrat bitlar maydîni 32 razryadli pakåtni davriy nazîrat bitlar yig‘indisi (CRC);
îõirgi taqsimlîvchi pakåtni tamîm bo‘lganligini bildiradi. Bundan tashqari u uzatilayotgan pakåt îraliq pakåti yoki uzatilayotgan pakåtlarning îõirgisi ekanligini aniqlaydi va shuningdåk, pakåtni õatîligi haqidagi bålgi ham mavjud (buning uchun maõsus bit ajratilgan);
Pakåt hîlatini bildiruvchi baytning vazifasi: qabul qiluvchi qurilma tîmînidan pakåt qabul qilinganligi va õîtirasiga yozilganligi haqidagi ma’lumît bo‘ladi. Uning yordamida pakåt jo‘natuvchi pakåti manzilga båõatî yåtib bîrganligi haqida ma’lumît îladi yoki õatî qabul qilingan bo‘lsa qaytadan uzatish õabarini îladi.
Qayd qilib o‘tish lîzimki, uzatiladigan bir pakåt tarkibida ruõsat etilgan aõbîrîtning kattaligi, Ethernet tarmîg‘iga nis- batan tarmîq ish unumdîrligini îshirish uchun hal qiluvchi îmil bo‘lib qîlishi mumkin. Nazariy jihatdan 16 Mbit/s uzatish tåzli- gi uchun, aõbîrît maydînining uzunligi 18 Kbaytga yåtishi mumkin, katta hajmdagi aõbîrîtlarni uzatishda bu ko‘rsatkich muhim. Låkin hattî 4 Mbit/s tåzlikda ham Token-Ring qî‘llanilgan tarmîqqa ega bo‘lishning markår usuli sharîfati bilan haqiqatda tåzkîr Ethernet (10 Mbit/s) tarmîg‘iga qaraganda katta tåzlikka erishadi, ayniqsa, katta yuklamalarda (30–40 % yuqîri) CSMA/CD usulning kamchiliklari, ya’ni kînflikt hîlatlarni hal qilishga ko‘p vaqt sarflanishi pand bårib qo‘yadi.
19
Token-Ring tarmîg‘ida îddiy pakåt va markårdan bîshqa yana maõsus bîshqarish pakåti ham jo‘natilishi mumkin, u uzatishlarni uzish uchun õizmat qiladi. U õîh- lagan vaqtda va aõbîrît îqimining õîhlangan jîyida uzati- lishi mumkin. Bu pakåt hammasi bo‘lib ikkita bir baytli maydînni tashkil qiladi.
Token-Ring tarmîg‘ini tåzligi yuqîri bo‘lgan vårsiyalarida (16 Mbit/s va undan ham yuqîri) markårni erta tashkil qilish usuli (ETR – Early Token Release) qî‘llanilgan. U tarmîqni unumsiz ishlatilishiga yo‘l qo‘ymaydi. ETR usulining ma’nîsi, markårga ulangan o‘z pakåtini jo‘natib bo‘lishi bilan har qanday abînånt tarmîqqa yangi bo‘sh markår hîsil qilib uzatadi, ya’ni hamma bîshqa abînåntlar o‘z pakåtlarini uzatishni îldingi abînånt pakåtini uzatib bo‘lishi bilanîq bîshlashlari mumkin (markårni butun halqa bo‘ylab harakat qilib kålishini pîylab tur- masdan).
CAN VÀ ARCNET TÀRMÎQLÀRI
Standart CAN (Controller Area Network) avtîmîbil sanîati uchun (1970-yillarda) Robert Bosch kîmpaniyasi tîmînidan Gårmaniyada ishlab chiqarilgan. CAN tarmîg‘i kåtma-kåt kanallar alîqasiga mo‘ljallangan. Αralgan juftlik kabållaridagi (yoki îptik kabåldagi) alîqaning bajarilishida, standart fizik sathdagi prîtîkîllarni va MAC va LLC sub bîsqichlarni aniqlaydi. Tarmîqning barcha elåmåntlari tång huquqli va umu- miy kanalga qo‘shilgan bo‘ladi. Signallarning sathlari prîtîkîl- lar bilan nîrmallashtirilmagan. CAN da NRZ (Non Return to Xero) turdagi kîdlashtirish qî‘llanilgan. Signatura bîshi (SOF) va îõiri (EOF) ni aniqlash uchun bit-stafingdan fîydalaniladi. Hîzirgi vaqtda EC da avtîmîbil tarmîg‘i uchun yangi prîtîkîl ishlab chiqarilmîqda. U ståråî audiî va vidåî signallarni sifatli uzatish imkînini bårib, mîbil tålåfîn tarmîg‘i va intårnåt bilan ishlashni ta’minladi. Prîtîkîlning o‘tkazish qîbiliyati 45 Mbit/s dan ibîrat.
CAN tarmîg‘ining yuqîri ishînchliligi va arzînligi ishlab chiqarish va fan uchun yaõshi yangilik bo‘ldi. Tarmîq haqiqiy vaqt masshtabida aõbîrîtlarni yozish va bîshqarish uchun mo‘ljallangan. Undan bîshqa maqsadlarda ham fîydalanish
20
mumkin. CAN kanali ko‘plikda ega bo‘lishning dåtåktîrlangan to‘qnashuvlar (CSMA/CD — Carrier Sense Multiple Access with Collision Detection, aíaëîãè÷íî Ethernet) qîidasini ish- lab chiqadi. Tarmîq bitta sågmåntdan ibîrat bo‘lishi ham mumkin. Tarmîq ISO 11898 standartiga mîs bo‘lib, kabållari- ning birida uzilish bo‘lganida ham u ishlash imkîniyatiga ega bo‘ladi. Kanalning ishlash tåzligi dasturlashtiriladi va 1 Mbit/s gacha bo‘lishi mumkin. Àrbitrajning distruktiv sõåmasi umumiy kanalga ega bo‘lishni ta’minlaydi. Hîzirgi vaqtda standartning arbitraj uzunlikdagi maydîni 11 bit (2.0a) va 29 bit (2.0b, kångaytirilgan vårsiyasi) lardan ibîrat bo‘lgan ikkita vårsiyasidan fîydalaniladi. Àrbitraj kîdi bir vaqtning o‘zida kadrning idån- tifikatîri bo‘lib hisîblanadi va tarmîq initsializatsiyasining fazasida båriladi. Bir vaqtning o‘zida ikkita arbitraj elåmåntidan kadrlarni uzatishda bitlar bo‘yicha «I» o‘tkazuvchi sõåmadan fîydalaniladi, bunda dîminant hîlatida mantiqiy «0» bo‘ladi. Musîbîqada g‘îlib bo‘lgan elåmånt kadr uzatishni davîm ettiradi, mag‘lub bo‘lgani esa kanal bo‘shashini kutib turadi. Îbyåktning kîd-adråsi (CAN elåmånti) qo‘shib ulagichlar yordamida båriladi.
^
^
Kanal bo‘sh bo‘lsa, ulangan iõtiyoriy elåmånt kadr uzatilish jarayonini bîshlashi mumkin. CAN tarmîg‘ida aõbîrît kadri- ning fîrmati yåttita maydîndan ibîrat bo‘ladi (1.3.1-rasm).
^
|
