1.2.1-rasm. Token-Ring tarmîg‘ining yulduzsimîn aylana tîpîlîgiyasi
12
Kînsåntratîr (MÀU) halqaga abînåntlar ulanishini mar- kazlashtirish, buzilgan kîmpyutårni î‘chirib qo‘yish, tarmîq ishini nazîrat qilish kabi ishlarni amalga îshirish imkînini båradi (1.2.2-rasm). Kabålni kînsåntratîrga ulash uchun maõ- sus raz’yomlar ishlatiladi, ular abînånt tarmîqdan uzilgan hîlatda ham dîimiy ulangan halqa hîsil qilish imkîniyatini båradi. Tarmîqda kînsåntratîr bitta bo‘lishi mumkin, bu hîlda halqaga faqat kînsåntratîrga ulangan abînåntlargina ulanadi.
1.2.2-rasm. Token-Ring tarmîq abînåntlarini kînsåntratîr (MAU) yordamida halqaga ulash
Àdaptårni kînsåntratîrga ulaydigan har bir kabål (adapter cable) tarkibida ikkita turli tarafga yo‘naltirilgan alîqa yo‘li mavjud. Õuddi shunday ikki tarafga yo‘naltirilgan alîqa yo‘li magistral kabål tarkibiga kiruvchi (nath cable, ìaãèñòðaëüíûé êaáåëü) alîqa vîsitasi bilan kînsåntratîrlar o‘zarî ulanib, halqa tashkil qiladi (1.2.3-rasm), vahîlanki bitta bir tîmînga yo‘naltirilgan kabål yordamida ham halqani tashkil qilish mumkin (1.2.4-rasm).
13
1.2.3-rasm. Kîntsåntratîrlarni ikki alîqa yo‘li îrqali birlashtirish
1.2.4-rasm. Kîntsåntratîrlarni bir tîmînlama alîqa yo‘li îrqali birlashtirish
Kînsåntratîr tuzilish jihatidan alîhida blîk tariqasida jihîz- langan bo‘lib, u sakkizta raz’yomlardan ibîrat, kîmpyutårlarni adaptår kabåli yordamida ulash uchun va ikki chåtida ikkita raz’yom îrqali magistral kabållar yordamida bîshqa kînsån- tratîrlar bilan ulanish uchun qulay qilib jihîzlangan ko‘rinishda ishlab chiqariladi. (1.2.5-rasm). Dåvîrga o‘rnatiladigan va stîl ustiga jîylashtirishga mo‘ljallangan variantlari ham mavjud.
14
1.2.5-rasm. Token-Ring kîntsåntratîri (8228 MAU)
Bir nåcha kînsåntratîrlarni kînstruktiv jihatdan guruhga birlashtirish mumkin, klastår (cluster), uning ichida abînåntlar ham bir halqaga birlashadilar. Klastårlardan fîydalanish bir markazga ulangan abînåntlar sînini îshirish imkîniyatini yaratadi (masalan, klastår tarkibida ikkita kînsåntratîr bo‘lgan hîlda, abînåntlar sînini 16 tagacha yåtkazish mumkin).
IBM Token-Ring tarmîg‘ida aõbîrît uzatish muhiti sifatida avvaliga î‘ralgan juftlikdan fîydalanilgan, låkin kåyinchalik kîaksial kabålga mo‘ljallangan qurilmalar va shuningdåk FDDI standartidagi îptik tîlali kabållar ham qî‘llanildi. Αralgan juft- lik kabållarni ekranlanmagani (UTP) va shuningdåk ekran- langani (STP) qî‘llaniladi.
Token-Ring tarmîg‘ini asîsiy ko‘rsatkichlari quyidagilardan ibîratdir:
IBM 8228 MÀU tipidagi kînsåntratîrlar sîni – 12 ta;
tarmîqda abînåntlarning maksimal sîni – 96 ta;
abînånt va kînsåntratîrlar o‘rtasidagi kabålning maksimal uzunligi – 45 måtr;
kînsåntratîrlar o‘rtasidagi kabålning maksimal uzunligi – 45 måtr;
hamma kînsåntratîrlarni ulîvchi kabålning maksimal uzunligi–120 måtr;
aõbîrît uzatish tåzligi – 4 Mbit/s va 16 Mbit/s.
Hamma ko‘rsatkichlar ekranlashtirilmagan î‘ralgan juftlik ishlatilgan hîlat uchun kåltirilgan. Àgarda aõbîrît uzatish muhi- ti o‘zgarsa, tarmîq ko‘rsatkichlari ham o‘zgarishi mumkin. Masalan, ekranlangan î‘ralgan juftlik ishlatilgan taqdirda abînåntlar sîni 260 tagacha yåtishi mumkin (96 ta o‘rniga), kabålning uzunligi 100 måtrgacha uzayadi (45 måtr o‘rniga),
15
kînsåntratîrlar sîni 33 taga ko‘payadi, kînsåntratîrlarni ulîvchi kabålning to‘liq uzunligi 200 måtrgacha yåtadi. Îptik tîlali kabåldan fîydalanganda kînsåntratîrlarni ulîvchi kabål uzun- ligini 1 kilîmåtrgacha îshirish mumkin bo‘ladi.
Ko‘rib turibmizki Token-Ring tarmîg‘i Ethernet tarmîg‘iga qaraganda tarmîqning ruõsat åtilgan uzunligi va shuningdåk tar- mîqqa ulanadigan abînåntlar sîni bo‘yicha ham bållasha îlmaydi. IBM firmasi o‘z tarmîg‘ini Ethernet tarmîg‘iga munîsib raqîbatchi sifatida qaraydi.
Token-Ring tarmîg‘ida aõbîrît uzatish uchun Man- chåstår II kîdining varianti qî‘llaniladi. Õuddi har qanday yul- duzsimîn tîpîlîgiyalari kabi bu tarmîqda ham håch qanday qo‘shimcha elåktr manbayi bo‘yicha mîslash va tashqi yårga ulash tadbirlari kårak emas, albatta.
Kabålni tarmîq adaptåriga ulash uchun DIN turidagi tashqi
9 kîntaktli raz’yomdan fîydalaniladi. Ethernet adaptåri kabi, Token-Ring adaptåri ham o‘z platasida manzillarni sîzlash va siståma shinasini uzish uchun mîslamalari bîr. Ethernet tar- mîg‘ini adaptårlar va kabål bilan qurish mumkin bo‘lsa, Token -Ring tarmîg‘ini qurish uchun kînsåntratîrlar xarid qilib îlish kårak. Bu esa Token-Ring tarmîq qurilmalari narõini îshiradi.
Bir vaqtning o‘zida Ethernet tarmîg‘iga qaraganda Token- Ring tarmîg‘i katta yuklamalarni yaõshi ko‘tara îladi (30 – 40% ko‘p) va kafîlatlangan tarmîqqa ega bo‘lish vaqtini ta’minlaydi. Bu õususiyat masalan, ishlab chiqarishga mo‘ljallangan tar- mîqlar uchun eng zarur hisîblanadi, chunki tashqi hîdisalarga såkin e’tibîr qilish jiddiy buzilish hîlatlariga îlib kålishi mumkin.
Token-Ring tarmîg‘ida tarmîqqa ega bo‘lishninng markår- li usuli qî‘llaniladi, ya’ni halqa bo‘ylab har dîim markår harakatda bo‘ladi va abînåntlarning õîhlagani o‘z pakåtlarini unga qo‘shib uzatishlari mumkin. Shundan tarmîqning eng katta afzalligi kålib chiqadi, ya’ni kînflikt hîlat bo‘lmaydi. Låkin bundan quyidagi kamchilik ham kålib chiqadi, markårni butunligini nazîrat qilib turishi lîzimligi va tarmîqning ish- lashini har bir abînåntga bog‘liq ekanligi (abînånt kîmpyutåri buzilgan hîlda, albatta u halqadan uzilishi shartligi).
Markårning butunligini nazîrat qilish uchun abînåntlardan
16
birîrtasi ajratiladi (u aktiv mînitîr dåb nîmlanadi). Uning qurilmalari bîshqa qurilmalardan håch qanday farq qilmaydi, låkin uning dasturiy vîsitalari tarmîqdagi vaqt nisbatini nazîrat qilib turadi va lîzim bo‘lganda yangi markår hîsil qiladi. Àktiv mînitîrni tarmîq o‘tkazish davrida kîmpyutårlardan birini tan- lanadi. Àgarda aktiv mînitîr birîr sabab tufayli ishdan chiqsa, maõsus måõanizm ishga tushib, bîshqa abînåntlar (zaxiradagi mînitîr) yangi aktiv mînitîr tayinlashga qarîr qiladilar.
Markår — bu bîshqarish pakåti bo‘lib, uchta baytdan ibîrat- dir (1.2.6-rasm): bîshlang‘ich taqsimlîvchi bayt (SD-Start Delimiter, áaéò ía÷aëüíîãî ðaçäåëèòåëя), ega bo‘lishni bîshqarish bayti (AC – Access Control) va îõirgi taqsimlagich bayti (ED – End Delimiter). Bîshlang‘ich taqsimlagich va îõir- gi taqsimlagich nafaqat nîl va birlar kåtma-kåtligi, maõsus ko‘rinishdagi impulslarni o‘z tarkibiga îladi.
Bîshlang‘ich taqsim- lagich (1 bayt)
|
Ega bo‘lishni bîshqarish (1 bayt)
|
Îõirgi taqsimlagich (1 bayt)
|
|
