|
Xotiram siniqlariBog'liq 034 (1)«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 1 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
194
mustaqillik dil-dildan ulug‘langan. Shoira asarda umri davomida o‘z boshidan kechgan yaxshi va
yomon kunlarni eslab, hayot va jamiyat taraqqiyoti haqida, baxt va badbaxtlik to‘g‘risida teran
poetik mulohaza yuritgan. Sho‘rolar davridagi achchiq hayot qoldirgan dardu alamlarini, orzu-
istaklarini doston misralari qatqatiga to‘kib solgan. Shu tarzda el-yurt ko‘ngliga harorat baxsh
etgan”
1
. Tafakkurni charxlab, milliy ruhni o‘stirib, tarixdan saboq chiqarishga o‘rgatadi.
Qahramonlar, obrazlarning tasvirini berishda Zulfiya ortiqcha tashbehlarga qidirmaydi,
jim-jimador so‘zlardan faydolanishga oshiqmaydi. Xotirasida jonlangan yaqinlarining insoniy
qiyofasini o‘z aksidek chizib beradi. Dastla onasining yorqin siymosini nihoyatda mayin, samimiy
ifodalash yo‘lini tutadi:
Qarog’ida mehr shamlari yoniq –
Gullagan o‘rikday orasta otin.
Onalarimizni mehnatkash, mehribon, shirin so‘zli sifatlar bilan namoyon qilish so‘z
san’atimiz tarixida ko‘p uchragan hodisa sanaladi.Lekin “gullagan o‘rikday orasta otin” degan
tashbehda butun dunyo onalariga xos fazilatlar bo‘y ko‘rsatgan desak mubolag’a bo‘lmaydi. Bu
ham shoiraning so‘z qo‘llash mahoratidan, zero bunday ifoda, go‘zal istiora hech bir ijodkorning,
qalamkashlarning, ijodiy merosida uchramagan.Shoira bundan keying misralarida ana shunday
samimiyatni bardavom tasvirlaydi. So‘fi Olloyor-u Mashrablarning kitoblarinino‘pib qo‘liga
olishi-yu, o‘yinqaroq bolalarini adabiyotning sehrli olamiga olib kirishi ifodalnadi.
Onam qo‘llarida mushtday tugunchak,
Tosh shaharni kezar avaxta izlab,
Avaxta nechadir,zor ona necha,
Nechalar yashardi zamonni “siz”lab.
Zulfiyaning mahorati shunda ko‘rinadiki, butun bir romanbop tarixiy voqelikni
mana shu satrlarda joylay olgan. Bu misralarda shoiraning nohaqlikda qatag‘on qilingan akasining
sog‘inchi onasi bilan doimo birga yashaganligi shoirona aks ettirilgan. Adabiyotdagi favqulodda
obrazlar uni yaratgan adib yo shoirning qalbiga eng kuchli ta’sir etgan tirik insonlardan olingan
ulgilardir. “Xotiram siniqlari”dagi mushfiqa va daryodil ona, “metindan yaralgan” ota va milliy
g‘ururi bosqinchilar ruhini yerparchin etgan aka, shubhasiz, shoira Zulfiyaning bir umr yuragida
yashagan yaqinlari siymolaridir. “Xotiram siniqlari” ham shu darajaga yetgan asar. Undan
o‘quvchi millatning xuddi shunday yuzlab otalari, onalari, akalari siyratini ko‘rib, tanib, sevadi,
ardoqlaydi.
Keksa ko‘zlarida mo‘ldir va mo‘ldir
Qotgan ko‘z yoshlarga boqardim hayron.
Bu sokin jussani kemirar ne sir,
Ne bois muttasil dillari vayron…
Kuni bo‘yi kezib, bukchayib, tolib,
Keksa bag’rin yerga berib yotardi.
Biz nochor bir – biriga ezilib boqib,
Sukut dengiziga og’ir botardik.
1
Mirzayev S. XX asr o‘zbek adabiyoti. T.: Yangi asr avlodi, 2002, 304-b.
|
| |
