|
-rasm. Yoqut aktiv kristalida majburiy o‘tish xisobiga lazer nurining hosil bo‘lish sxemasi
|
| bet | 4/4 | | Sana | 06.06.2024 | | Hajmi | 97,19 Kb. | | #260762 |
Bog'liq Yarimot 4-rasm. Yoqut aktiv kristalida majburiy o‘tish xisobiga lazer nurining hosil bo‘lish sxemasi
Qattiq jism lazеrlarida elektroaktiv kirishma atomlari mavjud bo‘lsa, ularning ionlari energetik satxlarda yorug‘lik (optik) nurlari yordamida invers to‘ldirish hosil qilinadi. Bunday lazerlar samarali ishlashi uchun ular:
katta kuchaytirish koeffitsientiga ega bo‘lishi;
optik jihatdan bir jinsli;
mexanik mustaxkam va issiqlikka chidamli;
texnologik ishlovlarga qulay;
katta o‘lchamli aktiv qismlar tayyorlash imkoniga ega;
issiqlik o‘tkazuvchanligi yuqori bo‘lishi kerak.
Bu talablarga javob beruvchi aktiv elementlar soni cheklangan bo‘lgani uchun qattiq jismli lazerlar turlari ham cheklangan. Amalda ko‘proq rubin, oyna va ittriy- alyuminiyli granatdan yasalgan lazerlar ishlatiladi. Neodimli shisha asosidagi
lazerlarda 4 satx ishlaydi. Shisha matritsa asosidagi lazerlarning afzalligi, katta o‘lchamli diametri 5-10 sm, uzunligi 2 m li aktiv elementlar tayyorlash mumkin. Bu esa katta energiyali nurlanish impulslari olish imkonini beradi. Bu lazerlar nurlanish energiyasi diapazoni kengligi va arzonligi bilan boshqa lazerlardan (rubinli) ustun turadi.
Xulosa: Qattiq jism lazerlarini ishlatish ancha qulay va quvvati katta. Lazerlarning taraqqiy topishi ham qattiq jism lazerlaridan boshlangan. Ish jarayayonida undan infra qizil hamda ultra binafsha nur ajralib chiqaradi. Asosan qattiq jism lazerlari uchun yoqutdan foydalaniladi. Lekin uning noafzal tomoni ham bor. Lazerlar kata optik diapozonda ishlaydi Bu talablarga javob beruvchi aktiv elementlar soni cheklangan bo‘lgani uchun qattiq jismli lazerlar turlari ham cheklangan. Amalda ko‘proq rubin, oyna va ittriy-alyuminiyli granatdan yasalgan lazerlar ishlatiladi. Hozirgi kunda lazer texnikasi o‘ng ko‘p qo‘llanilayotgan soxa – bu lazer nurlanishining issiqlik ta‘siriga asoslangan materiallarni qayta ishlashdir. Lazer nuri universal texnologik qurilma bo‘lganligi uchun uni materiallari kesish, payvandlash, termik qayta ishlash, legirlash, teshiklarni yamash, ulash, tovarlik va frezerlik qayta ishlovlarda qo‘llash mumkin. Lazer nurlanishi energiyasini juda kichik soxada yig‘ish mumkin bo‘lganligi uchun uning quvvatini bir necha o‘n mikrongacha hajmda va bir necha pikosekundda jamlash mumkin. U qolgan joylarni isitmaslik va strukturalarni buzmaslik, qayta ishlash parametrlarini boshqarish, jarayonni avtomatlashtirish osonligi, havoda qayta ishlash mumkinligi, materialga mexanik ta‘sirlar yo‘qligi, chiqindilar yo‘qligi, ko‘chirish mumkinligi kabi qator o‘ziga xos qo‘shimcha hususiyatlarga ega. Lazer nurini ko‘chirishning aniqligi kompyuterlar orqali boshqariladi va bu robotlar tayyorlashda foydalaniladi. Lazer texnologiyalari rivojlanayotgan yana bir soxa mikro qayta ishlovdir. Amalda lazerlar yordamida nominal rezistorlar va pezoelementlar tayyorlash, yarimo‘tkazgichlar sirtini implantatsiya qilish, yupqa plenkalar o‘rnatish, zonaviy tozalash, kristallarni o‘stirish kabi ishlar bajarilmoqda.
Lazer detallarni ixtiyoriy o‘lchamda va ixtiyoriy shaklda tayyorlashga imkon bermoqda. Zamonaviy lazerlarning texnologik qurilmalarini modernizatsiyalash asosida ML seriyasidagi lazer mashinalari‖ yaratildi. Ularda lazer qayta ishlanuvchi materiallarni bug‘lantirish va eritish asosida nurlanishining quvatini va fazo-vaqt parametrlarini boshqarish imkoni yaratilgan. Ular keramika, polikor, leykosapfir, olmos, kompozitsion materiallar kabi o‘ta qattiq materiallarni o‘ta aniq qaytaishlashga, qora va rangli metallarni, qotishmalarni o‘ta tez kesishga, tekislashga va termik qayta ishlashga imkon beradi. Hozirgi kunda bir necha o‘n quvvatga erishgan va yuqori ekspluatatsion ko‘rsatkichlarga (xizmat qilish muddati, energiya iste‘moli, eskirish va ta‘mirlash yo‘qligi) ega bo‘lgan tolali lazerlar materiallarni qayta ishlashning kompakt yangi avlodini yaratishga imkon beradi. Bu lazerlar bir kilovatt lazer quvvatini ishlab chiqarish uchun sarflangan energiyasi odatdagi lazerlardan bir necha marta kam bo‘lganligi uchun kelajakda barcha qattiq jismli va boshqa lazerlar o‘rnini egallaydi.
|
| |
