|
-rasm. Cho‘g‘lanma lampaning elektromagnit nurlanishi
|
| bet | 3/4 | | Sana | 11.06.2024 | | Hajmi | 226,41 Kb. | | #262599 |
Bog'liq 1. Maqola Alimovga. Yoruglik oqimiga oid2-rasm. Cho‘g‘lanma lampaning elektromagnit nurlanishi.
Ana endi ixtiyoriy cho‘g‘lanma lampaning qancha yorug‘lik oqimi hosil qilishini o‘rganishga kirishamiz. Turmushda ishlatiladigan lampalar 2000 –2500 K atrofida qiziydi. Bu temperaturada absalyut qora jism λ uzunlikidagi to‘lqinni chiqarish qobiliyatini Eynshteyn formulasidan hisoblab topish mumkin. Buning uchun esa 2-rasmdagi egri chiziq tagidagi bo‘yalgan yuzani hisoblash kerak bo‘ladi. Uning uchun esa bu oraliqni juda mayda bo‘laklarga bo‘lib (3-rasm) har bir yuzacha uchun quvvat hamda sezgirlik egri chizig‘idagi bunga mos qiymatlarni aniqlab, so‘ng elementar yorug‘lik oqimi hisoblanadi va barcha yuzachalar uchun zamonaviy dasturlardan foydalangan holda ularni qo‘shib chiqiladi, yoki integrallanadi. Ana shunda manbaning umumiy yorug‘lik oqimini hisoblagan bo‘lamiz. Lekin, shuni ham ta’kidlab o‘tish kerakki, biz bu yerda lampani absalyut qora jism deb oldik. Aslida esa real jismlarda nur chiqarish qobiliyatini aniqlash uchun qo‘shimcha koeffitsiyent kiritish kerak bo‘ladi. Bu esa yana qo‘shimcha hisoblashlarni talab etadi [4].
3-rasm. Cho‘g‘lanma lampaning ko‘rish sohasiga to‘g‘ri kelgan nurlanishini taqribiy hisoblash.
Cho‘g‘lanma lampalarning yorug‘lik berishi juda past, shuningdek FIK ham juda past taxminan dan oshmaydi. Sarflanayotgan elektr energiyasining katta qismini infraqizil nurlar, ya’ni issiqlik tarzida nurlaydi. Kunduzgi lampalarning yorug‘lik berishi va FIK cho‘g‘lanma lampalarga qaraganda ancha yuqori bo‘ladi. Kunduzgi lampalar sarflanayotgan elektr energiyasining asosiy qismini yorug‘likka aylantirib beradi. Shuning uchun kunduzgi lampalar cho‘g‘lanma lampalar kabi qizimaydi.
Yorug‘lik kuchi birligiga berilgan 2-ta’rifda 2046,6 K temperaturadagi platinaning yuzasidan tik holda hosil qilgan yorug‘lik kuchi ekanligi ta’kidlandi. Bunda qanday elektromagnit nurlanishi va yorug‘lik oqimi hosil bo‘lishini hisoblab ko‘raylik.
Platina sirtini abalyut qora jism deb uning qotish temperaturasida to‘la nur chiqarish qobiliyati Stefan-Bolsman qonuniga ko‘ra ekanligi topiladi (2-rasm). Shundan oraliqdagi ko‘rinuvchi nurlarni nurlash qobiliyati esa zamonaviy hisob-kitoblarga ko‘ra ekanligi aniqlanadi (3-rasm). Demak, platina sirtidan nurlanayotgan jami energiyaning taxminan 1,63 % yorug‘lik energiyasiga aylanar ekan.
Axborot texnologiyalaridan foydalangan holda to‘lqin uzunligi bo‘lgan ko‘rinuvchi nurlarni eni bo‘lgan yuzachalarga ajratamiz va har bir yuzacha uchun nur chiqarish qobiliyati, yorug‘lik oqimi va sirtning yorug‘lik berishi hisoblaymiz.
|
| |
