|
Yuqoridagi shartlar bo’yicha olingan lar ustida eksperiment o’tkazish
|
| bet | 1/2 | | Sana | 01.03.2024 | | Hajmi | 33.07 Kb. | | #164928 |
Bog'liq Toliq rejalashtirish 2-amaliy ish. raqamli-mantiqiy asoslari, 1366, Вентиляция ва хавони кондициялаш тизимлари, 2-lab, 1-laborotoriya AAA, 1-Лобаратория , 2-mavzu
Agar ularni quyidagi shartlarni bajaradigan ko’rinishga keltirsak regressiya tenglamsini koeffitsientlarini aniqlash uchun chiziqli teglamalar sistemasini yechish talab etilmaydi.
Demak, Regressiya koeffitsientlarini aniqlash uchun quyidagi shartlar bajarilishi lozim: ortogonallik (matritsaning istalgan ikki ustunining skaler ko‘paytmasi nolga teng) (3.3), simmetriya (matritsaning har bir ustuni elementlarining yig‘indisi nolga teng) (3.4), normallashtirish (har bir ustun elementlari kvadratlarining yig‘indisi o‘tkazilgan tajribalar soniga teng teng) (3.5).
Yuqoridagi shartlar bo’yicha olingan lar ustida eksperiment o’tkazish to‘liq faktorli eksperiment deb ataladi, uning davomida tadqiqot uchun tanlangan darajalarda omillarning barcha mumkin bo‘lgan kombinatsiyalari amalga oshiriladi. Chiziqli rejalashtirish uchun har bir omillarning ikki darajada o‘zgarishi, ya’ni tajriba davomida ikki xil qiymatni olishi kifoya.
Faktorli eksperimentning mohiyati:
ma’lum bir reja asosida eksperiment o‘tkazishda barcha omillarning bir vaqtning o‘zida o‘zgarishi;
matematik modelni chiziqli polinom shaklda aks ettirish;
olingan polinomni matematik statistika usullari bilan o‘rganish.
To‘liq faktorli eksperiment uchun zarur bo‘lgan tajribalar soni:
bu yerda – faktorlar soni; – darajalar soni.
Faktor darajalari – bu ma’lum bir texnologik parametr uchun o‘rganish maydonining chegaralari. Har bir omil uchun eksperimental maydonni tanlash dastlabki va yuqori omillarni tajribada amalga oshirish uchun aniqlik bilan tahlil qilish bilan bog‘liq.
Odatda ikkinchi darajali rejalashtirish ga teng bo’ladi faktorlar soni esa, jarayonga qarab o’zgarib turadi. Masalan ikkita faktor qaralayotgan bo’lsa tajribalar soni ga teng bo‘ladi.
3.1-misol. Jarayonning ikkita faktori qaralayotgan bo‘lsin: Harorat ( ) va moddaning konsentratsiyasi ( ). Agar bizga haroratning o‘zgarish oralig‘i va konserntratsitasi berilgan bo‘lsa, ushbu jarayon uchun regressiya tenglamasini aniqlang (3.1-jadval).
Yechish. Ikkala omil uchun, ularning o‘zaro ta’sirini hisobga olmasdan, tegishli model quyidagicha yozilishi mumkin
Tajriba shartlari:
3.1 – jadval
|
|
|
Yuqori darajasi :
|
200
|
10
|
Quyi darajasi :
|
150
|
6
|
Asosiy darajasi :
|
175
|
8
|
Variatsiya oralig‘i :
|
25
|
2
|
Asosiy daraja quyidagicha hisoblanadi:
Variatsiya oralig‘i:
Koordinata tekisligida qiymatlar quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi:
3.1-rasm. to‘liq faktorli eksperimentning eksperimental nuqtalarining joylashuvi
Eksperimental reja mustaqil o‘zgaruvchilarning eksperimental nuqtalarining -o‘lchovli fazosidagi joylashishini, ya’ni bajarilishi zarur bo‘lgan barcha tajribalarning shartlarini bildiradi. (3.1 a-rasm, 1, 2, 3, 4-nuqtalar; A nuqta rejalashtirish maydonining markazi).
Ko‘pgina hollarda, tajribani rejalashtirish
|
| |
