160
kullanishlariga moslashuvchanligini ta’minlovchi arxitekturasining tez uzgaruvchanligi; ishning
yukori darajada ishonchliligi.
ShK asosiy bloklarining tarkibi va vazifasini kurib chikamiz.
Mikroprosessor (MP). Bu ShKning markaziy bloki bulib, mashina barcha bloklarning ishini
boshkarish va axborot ustidan arifmetik va mantikiy operasiyalarni bajarish uchun muljallangan.
Uning tarkibiga kuyidagilar kiradi: boshkaruv moslamasi(BM)-mashinaning
barcha bloklariga
zarur paytda bajariladigan operasiyalar uziga xosligi va avvalgi operasiyalar natijalari bilan
uzaro boglangan boshkaruvning muayyan signallarini uzatadi va shakllantiradi;
bajariladigan
operasiyalarda foydalanuvchi xotira uyachasi adresini shakllantiradi va ShKning tegishli
bloklariga bu adresni uzatadi.
Arifmetik-mantikiy moslama(AMM) -son bilan xisoblanadigan va ramzli axborotlar ustida
barcha arifmetik va mantikiy operasiyalarni
bajarishga muljallangan;
Mikroprosessorli xotira(MPX)-mashina ishining yakin taktlarida xisoblashlarda bevosita
foydalaniladigan axborotni kiska muddatli saklash, yozib olish va berish uchun xizmat kiladi.
Zamonaviy axborot texnologiyalarining hozirgi kundagi o’rni, qo’llanilishi va kelajakdagi
istiqbollari
MPX registrlarda kuriladi va mashinaning yukori tezligini ta’minlashga xizmat kiladi,
chunkiasosiy xotira (AX) tez ishlovchi mikroprosessor ishining samaradorligi uchun zarur
bulgan axborotni yozib olish, izlash va xisoblash tezligini xar doim xam ta’minlay olmaydi.
Registrlar-turli uzunlikdagi tez xarakatlanuvchi xotira uyachalaridir; mikroprosessorning interfes
tizimi-ShKning boshka moslamalar bilan boglikligi va alokasini amalga oshiradi;MP ning ichki
interfeys, kirish-chikish portlari(KChP)boshkarishning buferli
yodda tutuvchi registr va
chizmalari, tizimli shinani uz ichiga oladi. Interfeys-kompyuter moslamasining bogliklik va
aloka vositalari yigindisi bulib, ularning uzaro samarali alokasini ta’minlaydi.
Taktli impulslar
generatori elektrik impulslar izchilligini yuzaga keltiradi; yuzaga keltirilgan impulslar chastotasi
mashinaning taktli chastotasini belgilaydi. Mashina ishining bir takt vaktini yoki oddiy aytganda
mashina ish taktini kushni impulslar urtasida utgan vakt belgilaydi.
Tizimli shina kompyuterning asosiy interfeys tizimi bulib, uning barcha moslamalarida
uzaro boglanish va alokani ta’minlaydi.
Tizimli shinani boshkarish mikroprosessor yordamida bevosita yoki kupincha
kushimcha mikro chizma-boshkarishning asosiy signallarini shakllantiruvchi shina
kontrollerlari orkali amalga oshadi.
