Международный научный журнал № 9(100), часть 1
«Научный Фокус» Января, 2024
296
ZAMONAVIY PROTSESSORLAR INTEL VA AMD PROTSESSORLARINI
IMKONIYATLARI VA FARQLARI
Akbarova Sayyoraxon Odiljonovna
Marg‘ilon shaxar 1-son kasb-hunar maktabi o’qituvchisi
Annotasiya:
Zamonaviy protsessorlar Intel va AMD protsessorlarini imkoniyatlari
va farqlari xaqida ma’lumotlar berilgan.
Kalit so‘zlar:
Zamonaviy protsessorlar, Intel, AMD
Hozirgi
zamonaviy
davrda
shaxsiy
kompyuterlar
imkoniyatlarini
mikroprotsessorlarsiz tasavvur qilib bo‘lmaydi. Bu mikroprotsessorlar imkoniyatiga
qarab narx belgilanadi. AMD (Ryzen) va Intel (Core i9) mahsulotlari o‘rtasidagi farq
ularning ishlashi va xususiyatlarida kuzatiladi. AMD va Intel ikkalasi ham amerikalik
kompaniyalar bo‘lib, ular protsessorlar, chipsetlar va boshqalar kabi kremniyga
asoslangan mahsulotlar ishlab chiqaradilar. Protsessorlar bozorida Intel eng mashhur
hisoblanadi, ammo AMD protsessorlari ham Intel uchun qattiq raqobatni
ta’minlaydigan darajada. Ushbu kompaniyalar boshqa turli xil mahsulotlarni ham
ishlab chiqarayotgan bo‘lishiga qaramay, ushbu maqolada biz asosan Intel
protsessorlari va AMD protsessorlari o‘rtasidagi farqni emas, balki kompaniyalar
o‘rtasidagi farqni muhokama qilamiz.
Intel Core i seriyasi 2008 yilda ishlab chiqarilgan. Boshlang‘ich Core i seriyasi
Core i9, Core i7, Core i5, va Core i3 modellardan iborat bo‘lib, ularning birinchi
jeneratsiyasi "Nehalem" mikroarxitekturasiga asoslangan edi.
Keyingi yillarda, Intel Core i seriyasining yangi jeneratsiyalari chiqarilgan. Bu
jeneratsiyalar quyidagilardir:
- 2nd Generation Intel Core i (Sandy Bridge): 2011 yilda chiqarilgan.
- 3rd Generation Intel Core i (Ivy Bridge): 2012 yilda chiqarilgan.
- 4th Generation Intel Core i (Haswell): 2013 yilda chiqarilgan.
- 5th Generation Intel Core i (Broadwell): 2014 yilda chiqarilgan.
- 6th Generation Intel Core i (Skylake): 2015 yilda chiqarilgan.
- 7th Generation Intel Core i (Kaby Lake): 2016 yilda chiqarilgan.
- 8th Generation Intel Core i (Coffee Lake): 2017 yilda chiqarilgan.
- 9th Generation Intel Core i (Coffee Lake Refresh): 2018 yilda chiqarilgan.
- 10th Generation Intel Core i (Comet Lake): 2019 yilda chiqarilgan.
- 11th Generation Intel Core i (Tiger Lake): 2020 yilda chiqarilgan.
- 12th Generation Intel Core i (Alder Lake): 2021 yilda chiqarilgan.
Har bir jeneratsiya yangilanayotgan va takomillashtirilgan xususiyatlarga ega
bo‘lib, yuqori ish-harakat va xavfsizlik darajasiga erishishni takomillashtiradi. Eng
so‘nggi jeneratsiyalar ko‘p yadroli ishlab chiqarish, tiklanish tezligi, energiya
samaradorligi va boshqa qo‘llanish xususiyatlari bo‘yicha muhim yangilanishlarga
Международный научный журнал № 9(100), часть 1
«Научный Фокус» Января, 2024
297
ega.Bu bilan birga, Intel Core i seriyasi hozirgi kunda ham yangilanib borayotgan va
kelajakdagi jeneratsiyalarda ham yangi modellarga ega bo‘ladi. Bu jeneratsiyalar
orqali, ishlab chiqaruvchilar moslashtirishda va iste'molchilar uchun yuqori darajadagi
xususiyatlarga ega bo‘lgan yangi Core i processorlar taklif etilmoqda.
AMD va Intel
AMD protsessorlari va tegishli mahsulotlar
Amaldagi AMD Murakkab mikro qurilmalar, kompyuter protsessorlari va tegishli
mahsulotlarni ishlab chiqaradigan Amerika kompaniyasi. U 1969 yilda Jerri Sanders
tomonidan tashkil etilgan. AMD protsessorlar, grafik protsessorlar, chipsetlar, xotira
va SSD kabi mahsulotlarni ishlab chiqaradi. Ushbu kremniyga asoslangan
mahsulotlardan tashqari AMD noutbuklar, ish stollari, planshetlar va serverlarni ishlab
chiqaradi. AMD protsessorlarini ko‘rib chiqsak, ular bir necha turdagi protsessorlarni,
ya'ni ish stoli protsessorlarini, daftar protsessorlarini, ko‘milgan protsessorlarni va
server protsessorlarini ishlab chiqaradi. AMD FX, AMD A seriyasi, AMD Athlon, AMD
Sempron va AMD Phenom - ular ishlab chiqaradigan ish stoli protsessorlarining turlari
uchun ba'zi misollar. Serverlar uchun ular Opteron deb nomlangan bir qator
protsessorlarni ishlab chiqaradilar. Noutbuklar uchun AMD protsessorlarining turlari
AMD FX, AMD A seriyasi, AMD Micro seriyali va AMD E seriyasidir.
Hozirgi vaqtda AMD ko‘p yadroli protsessorlarni ishlab chiqaradi va ba'zi AMD
yuqori darajadagi protsessorlari hatto 8 yadroga ega. Masalan, AMD FX-9590
Международный научный журнал № 9(100), часть 1
«Научный Фокус» Января, 2024
298
protsessori - bu Octa yadroli ish stoli protsessori, bu erda har bir yadroda jami 8 ta ip
mavjud. Bu 64 bitli protsessor va u 8 MB hajmdagi kesh hajmiga ega va 5 GGts gacha
tezlikni qo‘llab-quvvatlaydi. TDP (Thermal Design Power) taxminan 220 Vt. Hozirda
chiqarilgan AMD protsessorlarning aksariyati 28nm texnologiya asosida ishlab
chiqarilgan va Intel bilan taqqoslaganda bu biroz orqada. Natijada, AMD
protsessorining quvvat sarfi va isishi bir xil diapazondagi Intel protsessoridan yuqori
bo‘ladi. Ko‘pgina ko‘rsatkichlar (masalan, protsessor ko‘rsatkichlari bo‘yicha
benchmark testlari) ko‘rsatkichlari bo‘yicha ko‘rib chiqilganda, AMD protsessorlari
orqada qolganday tuyuladi. Bundan tashqari, AMD energiya samaradorligi yana
orqada qolmoqda. Ammo AMD protsessorlarining afzalligi shundaki, ularning narxi
Intel protsessorining narxidan biroz pastroq.
Intel protsessorlari va tegishli mahsulotlar
Intel bu Amerika kompaniyasi kremniy asosida mahsulotlar ishlab chiqaradi. U
1968 yilda Gordon Mur va Robert Noys tomonidan tashkil etilgan. Intel asosan
mikroprotsessorlarning dizayni bilan mashhur. Aynan Intel x86 asosidagi
mikroprotsessorlarni ishlab chiqargan va u har qanday statsionar kompyuter uchun
standart protsessorga o‘xshagan. Dan tashqari mikroprotsessorlar, Intel ishlab
chiqaradi anakart chipsetlari, integral mikrosxemalar, grafik chiplar, flesh-xotira va
chipsetlar. Ushbu mahsulotlarning barchasidan Intel kompaniyasi asosan mashhur
bo‘lgan protsessorlarga mo‘ljallangan. Bozorda aksariyat kompyuterlar Intel
protsessorlari bilan ta'minlangan protsessor bozorida u juda yuqori obro‘ga ega. Intel
ish stollari, noutbuklar, ko‘milgan qurilmalar kabi mobil qurilmalar, shuningdek server
uchun bir necha turdagi protsessorlarni ishlab chiqaradi.
Statsionar va noutbuklar uchun bu Intel Core i seriyali bu asosan bozorda mavjud.
Bundan tashqari, bir necha oy oldin Intel mobil qurilmalar uchun maxsus past quvvatli
protsessorni taqdim etdi Asosiy M. Atom deb nomlangan yana bir protsessor seriyasi
noutbuklar, telefonlar va planshetlar kabi mobil qurilmalar uchun mavjud bo‘lib,
ularning ishlashi i seriyali protsessorlar kabi yuqori emas. Shuningdek, byudjet
protsessorlarining yana bir turi deyiladi Celeron bu erda ishlash biroz pastroq, ammo
past narxlarda mavjud. Serverlar uchun Intel bir qator protsessorlarni ishlab
chiqaradi Xeon. Bir necha oy oldin chiqarilgan Intel Core i7-5960X protsessorini ko‘rib
chiqing. Unda 8 ta yadro bor, ularning har bir yadrosida jami 16 ta ipdan iborat 2 ta ip
bor. Maksimal protsessor chastotasi 3,5 gigagerts va protsessorning kesh hajmi 20 MB
ni tashkil qiladi. Protsessorning TDP 140 Vt quvvatga ega va u 22nm texnologiyasi
asosida qurilgan. Ko‘pgina sinovlar ko‘rib chiqilganda, Intel boshqa protsessorlardan
ancha oldinda turadi. Masalan, CPU Benchmarks-dagi ko‘rsatkichga ko‘ra, eng yaxshi
ishlaydigan protsessorlar Inteldir. Shuningdek, so‘nggi beshinchi avlod Intel
protsessorlari hozirda 14nm texnologiya asosida ishlab chiqarilgan va shu kichik
o‘lcham tufayli Intel protsessorlarida quvvat sarfi juda kam.
AMD va Intel o‘rtasidagi farqlarni tahlil qilamiz.
• Ishlash:
Международный научный журнал № 9(100), часть 1
«Научный Фокус» Января, 2024
299
• AMD protsessorlarining ishlash ko‘rsatkichlari biroz pastroqdan boshlanadi
(CPU ko‘rsatkichlari).
• Ko‘pgina mezonlarga ko‘ra Intel eng yaxshi ishlashga ega protsessorlarga ega.
• Quvvat sarfi:
• Ko‘pgina mezonlarga ko‘ra Intel protsessorlarining quvvat sarfi AMD
protsessorlari (CPU ko‘rsatkichlari) ga qaraganda sezilarli darajada kam.
• Texnologiya:
• AMD protsessorlari 28nm texnologiyasi asosida qurilgan. (Bu tez orada 20nm
texnologiya bo‘ladi).
• Intel hozirgacha 14nm texnologiyasiga o‘tdi. Shunday qilib, texnologiya oqilona
Intel biroz oldinda ko‘rinadi.
Protsessorlarni o‘rnatish
Intel va AMD protsessorlarini o‘rnatish uchun quyidagi maslahatlar beriladi:
1. Protsessorlarni tanlash: Intel va AMD kompaniyalari o‘rtasidagi tanlovi
o‘zingizning talablaringizga bog‘liq bo‘ladi. Har bir kompaniya o‘zining afzalliklari va
kamchiliklari bilan ajralib turadi. Intel protsessorlari ko‘p ishlovchi va produktivlikni
oshirishda yaxshi natijalar beradi, AMD protsessorlari esa o‘yinlar uchun yaxshi
natijalar beradi.
2. Kompyuter turi: Protsessorlarni o‘rnatishdan oldin kompyuter turingizni
aniqlang. Bu laptop yoki server bo‘lishi mumkin. AMD va Intel protsessorlari laptop va
serverlar uchun ajralib turadi. Shuning uchun, sizning kompyuter turingizga mos
protsessorlarni o‘rnatishingiz kerak.
3. Protsessorning to‘liq ma'lumotlari: Protsessorlarni o‘rnatishdan oldin, har bir
protsessorning to‘liq ma'lumotlarini o‘rganing. Bu ma'lumotlar orqali sizning
talablaringizga mos protsessorlarni tanlashingiz mumkin. Ma'lumotlar orasida narx,
ishlab chiqarish yili, yadro soni, takt tezligi va boshqa xususiyatlar bo‘lishi mumkin.
4. Protsessorlarni o‘rnatishdan oldin, kompyuter turingizga mos bo‘lgan
protsessorlarni aniqlang. Bu, sizning kompyuter turingizning materiylari va BIOS-i
bilan bog‘liq bo‘ladi. Kompatibilitetni tekshirish uchun kompyuter turingizning
qo‘llanmasiga murojaat qiling yoki kompyuter turingizning ishlab chiqarishchisi bilan
bog‘laning.
5. O‘rnatish jarayoni: Protsessorlarni o‘rnatish jarayonini tushunib oling. Bu
jarayon kompyuter turingiz va protsessor modellari bo‘yicha o‘zgaradi. O‘rnatish
jarayonini to‘g‘ri bajargan holda, protsessorlarni o‘rnatishdan oldin qo‘llanmani o‘qib
chiqing yoki professional yordam oling.
Xulosa. Hozirgi kunda Intel va AMD (Ryzen) mikroprotsessorlarni ko’p
foydalanuvchi mavjud. Lekin kompyuter bozorida ko’proq Intel mikroprotsessorli
shaxsiy kompyuterlar ko’p sotilmoqda. Bunga sabab oldin AMD mikroprotsessorlarni
Rossiya davlati shaxsiy kompyuterlarida ko’p kuzatilgan. Sababi AMD
mikroprotsessorlar nam xavoda yaxshi ishlagan. Respublikamizda esa bu turdagi
mikroprotsessorlarni kuyish xolatlari kuzatilgan. Dastlabki AMD mikroprotsessorlar
Международный научный журнал № 9(100), часть 1
«Научный Фокус» Января, 2024
300
yuqori temperaturada xam ishlagan. Lekin O’zbekiston iqlimiga bu turdagi qurilmalar
mos kelmagan deyilgan yani tez kuyib qolgan. Shuning uchun Respublikamizda
hozirda intel core i7 mikroprotsessorlar ko’p sotuvda mavjud. Bu qurilma iqlim mos
deyilgan yani intel core i7 mikroprotsessorlar maksimal ishlash temperaturasi 100 °C
gacha ishlay oladi. Ushbu holatlatlardan kelib chiqib foydalanuvchi tanlash
imkoniyatiga ega boladi.
| 