Zaxarli o'simliklar va hayvonlar bilan zaxarlanish kampirchopon

Dictamnus

Yetmak

• (Aconthophyllum gypsophiloides)
• Chinniguldoshlar oilasiga kiruvchi bo`yi 50-80 sm keladigan chala buta shaklidagi ko`p yillik o`t. Poyasi tik va yon shoxlar hasil qiladi. Ildizi jadayam zich. Payaari oqish va to`q qizil tusda.

• Hayvonlarning tana qoplami evolutsiyasi. Hayvonlarning tana qoplami, asosan, tashqi muhit ta’sirlari va zararli omillardan himoya qilish vazifasini bajaradi. Evolutsiya jarayonida bir organlar sistemasining takomillashuviga bog‘liq holda boshqa organlar sistemalarining paydo bo‘lishi va takomillashuvi sodir bo‘ladi.

• Xordali hayvonlarda teri: epidermis va dermadan iborat. Epidermis ektodermadan, derma mezodermadan rivojlanadi. Boshskeletsizlarda teri qoplamining har ikkala qavati kuchsiz rivojlangan. Terining epidermis qavati bir qavat hujayralardan, shuningdek, bir hujayrali bezlardan iborat.

• Evolutsiya jarayonida umurtqalilarda epidermis ko‘p qavatli, pastki qavatidagi hujayralar tinimsiz ko‘payadi, ustki qavatidagi hujayralar ixtisoslashadi, muayyan muddatdan so‘ng nobud bo‘ladi va qurib tushib ketadi. Teri derma qavatining mustahkamligini ta’minlaydigan biriktiruvchi tolalar paydo bo‘ladi.

• Baliqlarda teri bezlari bir hujayrali, lansetnikiga o‘xshash ular ham shilimshiq suyuqlik ajratadi, mazkur suyuqlik baliq tanasi va suv o‘rtasidagi ishqalanish kuchini kamaytirib, baliqlarning suvda erkin harakatini ta’minlaydi. Baliqlarning tanasi qaysi sistematik guruhga mansubligiga qarab turli tangachalar bilan qoplangan.

• Suyakli baliqlarda tangachalar yumaloq shakldagi suyak, usti yupqa epidermis bilan qoplangan plastinkalardan iborat. Suyakdan iborat tangachalar baliq tanasini qoplab turgan derma hisobiga rivojlanadi

• Sudralib yuruvchilar evolutsiya jarayonida yuz bergan aromorfozlar natijasida quruqlikda yashashga to‘liq moslashganligi sababli, ularning terisi quruq bo‘lib, nafas olishda ishtirok etmaydi. Epidermisning tashqi qavati shox (muguz) moddadan iborat tangachalar (epidermis hosilasi) bilan qoplangan.

• Qushlarning terisi sudralib yuruvchilarnikiga o‘xshash quruq, bezlari bo‘lmaydi. Ko‘pchilik qushlarda dumg‘aza bezlari bo‘lib, qushlar bu bezdan ajraladigan yog‘simon modda bilan patlarini yog‘laydi. Qushlarning tanasini qoplab turuvchi pat va parlar epidermis hosilasi bo‘lib, ularning kelib chiqishi sudralib yuruvchilarning tangachalariga o‘xshash, tarkibi shox moddadan tuzilgan

• 
  
  Download 2,6 Mb.