|
Mablag’lar manbaini tahlili
|
| bet | 79/123 | | Sana | 13.06.2024 | | Hajmi | 1,64 Mb. | | #263176 |
Bog'liq iqt tah 20224. Mablag’lar manbaini tahlili
Balansning passiv qismida korxona mablag’larining qoplash manbalari ko’rsatiladi. Mablag’larni to’ldirish quyidagilardan iborat:
1. O’zlik mablag’larining manbalari.
2. Majburiyatlar.
Bunda eng muhim o’rinni korxonaning o’ziga qarashli ustav qo’shilgan, rezerv kapitallari, taqsimlanmagan foyda (qoplanmagan zarar), maqsadli tushum va fondlar, kelgusi davr sarflari va to’lovlari uchun rezervlar, kelgusi davr daromadlari egallaydi. Ustav kapitali korxona ixtiyoridagi doimiy berkitilgan asosiy va aylanma mablag’larning hajmini ko’rsatadi. U turli xo’jalik muomalalari ta’sirida o’zgarib turadi. bunga foydaning taqsimlanishi hisobiga to’ldirilish, homiylarning a’zolik badallari, asosiy vositalarning qayta baholanishi va boshqalar sabab bo’lishi mumkin. Mablag’larning ko’paytirish manbalari tarkibida foyda alohida o’rinni egallaydi. Foyda hajmining ko’payishi eng avvalo Nizom jamg’armasini to’ldirishga va boshqa ehtiyot jamg’armalari yaratilishga olib keladi. Amortizatsiya va boshqa fondlarning tashkil bo’lishi ham bozor sharoitida mazmunan o’zgarmoqda. 1991 yildan amortizatsiya hisoblashda tezlashtirgan me’yorlar (aktiv turdagi mashinalar, qurilmalar, transport va boshqa vositalar bo’yicha) qo’llanishi va to’liq tiklash qismi bo’yicha amortizatsiya hisoblash asosiy vositalarning balans qiymatining mahsulotlar tannarxiga o’tkazib bo’lgunga qadar bajarishlik kabi yangiliklar joriy etildi.
Kredit va boshqa mablag’larga qisqa, o’rta, uzoq muddatga mo’ljallab olingan kreditlar, o’z muddatida uzilmagan ssudalar va boshqa qarz mablag’lari kiradi. Shuningdek, kreditorlar bilan hisoblashishlar va boshqa passivlar ham shu yerda inobatga olinadi. Bunda kreditorlik qarzlardan tashqari byudjetga, sug’urta va mehnat haqi yuzasidan korxonaning qarzlari ko’rsatiladi.
5. Moliyaviy barqarorlik tahlili
Bugungi kunda korxonalarning moliyaviy mustahkamlik (barqarorligi)ni tahlil etish eng dolzarb mavzulardan hisoblanadi. Moliyaviy mustahkamlikni tahlil etishdan oldin moliyaviy mustahkamlikning mazmuni to’g’risida kelishib olishimiz lozim.
Iqtisodiy adabiyotlarning ko’pchiligida moliyaviy mustahkamlikka (barqarorlikkka) va balans likvidligiga bir xil ta’rif berishadi va aniqlanayotgan ko’rsatkichni yoki moliyaviy mustahkamlik yoki balans likvidligi, ya’ni korxonalarning olingan qarzlarni qaytarib berish qobiliyatiga egalik deb tushuniladi. Moliyaviy mustahkamlik va balans likvidligi – bu o’z mazmuniga ega bo’lgan ikki xil moliyaviy ko’rsatkichlar bo’lib, korxonalar moliyaviy faoliyatini har xil nuqtai nazardan ifodalaydi. Bu haqda respublikamizning eng yirik iqtisodchi olimlaridan biri hurmatli ustozimiz E.Akromovning «Korxonalarning moliyaviy holatini tahlili» deb nomlangan o’quv qo’llanmasida shunday deyiladi:
|
| |
