11
поливных хлопковых раѐнах» uslubiy qo„llanmalaridan
foydalanilgan holda olib
borilgan. Tajribalardan olingan ma‟lumotlarga statistik ishlov berish Б.Доспехов
(М.: 1985) ning uslubiy qo„llanmasi bo„yicha dispersion tahlil asosida hisoblab
chiqarilganligi bayon qilingan.
Agrokimyoviy tahlillarni olib borishda tuproqning 0-30 va 30-50 sm.
qatlamlaridan tuproq na‟munalari olinib, gumus miqdori И.В.Тюрин, azot va
fosforning umumiy miqdorlari А.Ф.Гритсенко, И.М.Малсева, nitratli azot miqdori
Грандвалд–Ляжу, harakatchan fosfor miqdori Б.П.Мачигин,
almashinuvchi kaliy
miqdori П.В.Пратасов, tuproqning hajm massasi va g„ovakligi (Н.А.Качинский)
silindr usulida, suv o„tkazuvchanligi katta diametrli silindrlar yordamida (С.Долгов),
tuproqning agregatlari va fraksiyalari sita elaklari yordamida (И.Н.Савинов), tuproq
haroratini o„lchash TL-7 asbobi yordamida aniqlangan.
Tajriba tizimi 17 ta variantdan iborat bo„lib, 3 qaytariqda, bir yarusda
joylashtirildi. Tajribada variantlarida egatlar kengligi 90 sm va 114 sm, egat uzunligi
100 m. Har bir bo„lakchalar maydoni egat kengligi 90 sm bo„lgan variantlarda 720
m
2
, shundan hisobga olinadigan maydon 360 m
2
. Egat kengligi 114 sm bo„lgan
variantlarda 912 m
2
, shundan hisobga olinadigan maydon 456 m
2
. Tajribalarning
umumiy maydoni 4,2 gektarni tashkil etgan.
Andijon viloyatining och tusli bo„z tuproqlari sharoitida o„tkazilgan
tajribada
ikki xil ekish usullari (ochiq maydonga va plyonka ostiga), uch xil chigit ekish tizimi
qo„llanildi. Bunda 1-2 -variantlarda chigitlar ochiq va plyonka ostiga 90x10-1
tizimida 111 ming tup/ga nazariy ko„chat qalinligida, 3-4 variantlarda chigitlar
qo„shqator qilib ochiq maydonga, 5-6 variantlarda chigitlar pushtaga plyonka to„shab
va 7-8 variantlarda chigitlar yoppasiga plyonka to„shab pushtaga qo„shqator qilib
90x(60x30)x12-1 va 90x(60x30)x15-1 tizimlarda 185-148 ming tup/ga
nazariy
ko„chat qalinligida, 9-10-11 variantlarda chigitlar ochiq maydonga qo„shqator usulda,
12-13-14 variantlarda chigit pushtaga plyonka to„shab qo„shqator usulda va 15-16-17
variantlarda chigit yoppasiga plyonka to„shab, pushtaga qo„shqator usulda
(76x38)x8,8-1; (76x38)x9,7-1; (76x38)x11,4-1 tizimlarda 199-180-154 ming tup/ga
nazariy ko„chat qalinligida chigit ekilgan.
Tajriba variantlarida g„o„zani oziqlantirishda, azotli o„g„itlardan ammiakli
selitra (N–34%), fosforli o„g„itlardan superfos (P
2
O
5
–12–14%), kaliyli o„g„itlardan
kaliy xlor tuzidan (K
2
O–50%) foydalanilgan.
Tajribada variantlarga fosforli o„g„itlarning yillik me‟yorini 70%
va kaliyli
o„g„itlarning 100% miqdori kuzda, shudgor ostiga, fosforli o„g„itlar qolgan 30%
miqdori ekish bilan birga berilgan.
Azotli o„g„itning yillik me‟yorlari ochiq maydonga hamda pushtaga plyonka
to„shab ekilgan variantlarga shonalash davrida 50%, gullash davrida 50% miqdorida,
yoppasiga plyonka to„shab ekilgan variantlarga ekish bilan birga 100%
miqdorida
qo„llanilgan.
Dissertatsiyaning
«Chigitni turli usul va tizimlarda ekishni tuproqning
