bo‘ladi. Chunki zilzilaning manbadagi energiyasi boshqa, yer sirtidagi kuchi boshqa.
Ammo bular o‘zaro bog‘liq miqdorlardir.
Zilzilaning yer yuzasidagi kuchi (intensivligi) ball
J bilan o‘lchanadi.
Magnituda
M bilan ball
J orasidagi bog‘lanishni N.V.Shebalin quyidagi taqribiy
empirik formula orqali ifodalaydi:
3
h
g
5
,
3
M
5
,
1
J
2
2
+
+
−
=
(3)
Zilzilaning epitsentrdagi ( ∆=0) maksimal kuchi
3
gh
5
,
3
M
5
,
1
J
0
+
−
=
(4)
formuladan aniqlanadi.
N.V.Shebalin magnituda bilan ball orasidagi bog‘lanishning grafik ko‘rinishini
ham ishlab chiqqan (2-rasm).
2-rasm. Magnituda
M, epitsentrdagi zilzila kuchi
J
0
va zilzila manbai chuqurligi
h,
km orasidagi bog‘lanishni ifodalovchi Shebalin nomogrammasi
Agar uchta miqdordan ikkitasi ma’lum bo‘lsa, Shebalin nomogrammasidan
foydalanib uchinchi miqdorni topsa bo‘ladi. Masalan, manba chuqurligi (
h, km) bilan
magnituda
M ma’lum bo‘lsa, epitsentrdagi zilzila kuchi
J
0
ni aniqlash qiyin emas.
Buning uchun
h va
M o‘qlarida tegishli nuqtalar belgilanadi, so‘ng bu nuqtalar to‘g‘ri
chiziq yordamida tutashtiriladi (2-rasmda punktir chiziq). Shu chiziq
J
0
o‘qida kesib
o‘tgan nuqta epitsentrdagi zilzila kuchi bo‘ladi.
