HISOB
1
KIBERXAVFSIZLIK
ASOSLARI
CYSF16MBK
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI
UNIVERSITETI SAMARQAND FILIALI
2-MAVZU
Kiberjinoyatchilik,
kiberqonunlar va kiberetika
Reja:
1. Kiberjinoyatchilik
2. Kiberqonunlar
3. Kiberetika
Kalit so’zlar: ichki kiberjinoyatlar, tashqi kiberjinoyatlar, kiberqonunlar,
milliy qonunlar, xalqaro kiberqonunlar, kiberetika
Kiberjinoyatchilik
Kiberjinoyatchilik bu – kompyuter yoki boshqa qurilmalarga qarshi qilingan
yoki kompyuter va boshqa qurilmalar orqali qilingan jinoiy faoliyat.
Kiberjinoyatchilikning eng keng tarqalgan turlari bu: kompyuter qaroqchiligi, onlayn
firibgarlik, kompyuter
tizimlariga hujum qilish, shaxsiy ma’lumotlarni o’g’irlash va
noqonuniy yoki taqiqlangan ma’lumotlarni tarqatish.
Kiberjinoyatni amalga oshirganda quyidagilar asosiy maqsad sifatida qaraladi:
- pul, qimmatli qog’ozlar, kredit, moddiy boyliklar,
tovarlar, xizmatlar,
imtiyozlar, ko’chmas mulk, yoqilg’i
xom ashyosi, energiya manbalari va
strategik xom ashyolarni noqonuniy olish;
- soliq va turli yig’imlarni to’lashdan bosh tortish;
- jinoiy daromadlarni legallashtirish;
-
qalbaki hujjatlar, shtamplar, muhrlar, blankalar, shaxsiy
yutuqlar uchun kassa
chiptalarini qalbakilashtirish yoki tayyorlash;
- shaxsiy yoki siyosiy maqsadlarda maxfiy ma’lumotlarni olish;
- ma’muriyat yoki ishdagi hamkasblar bilan shaxsiy dushmanlik munosabatlari
asosida qasos olish;
- shaxsiy yoki siyosiy maqsadlar uchun mamlakat pul tizimini buzish;
-
mamlakatdagi vaziyatni, hududiy ma’muriy tuzulishni beqarorlashtirish yoki
siyosiy maqsadlar uchun tartibga solish;
- talonchilik, raqibni yo’q qilish yoki siyosiy
maqsadlar uchun muassasa,
korxona yoki tizim ishini tartibga solmaslik;
- boshqa jinoyatlarni yashirish uchun;
- tadqiqot masalalarida;
- shaxsiy intelektual qobiliyat yoki ustunlikni namoyish qilish uchun.
