ASOSNOMA:
Tadqiqotchining familiyasi, ismi, otasining ismi: Ubaydulloyeva Umida Otamurod qizi
Bajarilishi rejalashtirilayotgan dissertatsiya ishi mavzusi:
O‘zbekiston iqtisodiyotini rivojlantirishda xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlikning o‘rni va roli.
Место и роль сотрудничества с международными организациями в развитии экономики Узбекистана.
The place and role of cooperation with international organizations in the development of the economy of Uzbekistan.
Ta’lim mutaxassisligi: Jahon iqtisodiyoti
Dissertatsiya bajarilayotgan fan tarmog‘i: iqtisod fanlari;
Ilmiy rahbarning familiyasi, ismi, otasining ismi, ilmiy darajasi, ilmiy unvoni: Amonboyev Muhammadsidik, dotsent;
Ish bajarilayotgan tashkilotning to‘liq nomi: ;
Kalit so‘zlar: O'zbekiston; iqtisodiyot; rivojlanish; xalqaro tashkilotlar; hamkorlik; iqtisodiy rivojlanish; xalqaro hamkorlik; iqtisodiy o'sish;
savdo munosabatlari; sarmoya; barqaror rivojlanish; siyosat asosi; hamkorlik; ko'p tomonlama hamkorlik; chet el yordami; iqtisodiy islohotlar;
imkoniyatlarni oshirish; infratuzilmani rivojlantirish; globallashuv; mintaqaviy integratsiya.
Dissertatsiya mavzusining dolzarbligi. Jahon banki, Xalqaro valyuta jamg‘armasi (XVF), Osiyo taraqqiyot banki (OTB) va boshqalar kabi xalqaro tashkilotlar O‘zbekistonga turli iqtisodiy muammolarni hal qilishda yordam beradigan ekspertiza, texnik yordam va moliyaviy resurslardan foydalanish imkoniyatini beradi. rivojlantirish loyihalarini samarali amalga oshirish. Ko‘pgina xalqaro tashkilotlar O‘zbekiston bilan iqtisodiy islohotlarni,
jumladan,
xususiylashtirish, tartibga solishni bekor qilish va bozorni liberallashtirishga ko‘maklashishda yaqindan hamkorlik qiladi. Bu islohotlar sarmoya, tadbirkorlik va iqtisodiy o‘sish uchun qulay muhitni yaratishda muhim ahamiyat kasb etadi. Xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlik Oʻzbekiston uchun savdo kelishuvlari, sarmoyaviy sheriklik va bozorga kirish imkoniyatlarini osonlashtiradi. Mintaqaviy va xalqaro iqtisodiy forumlarda ishtirok etish orqali O‘zbekiston xorijiy sarmoyalarni jalb etishi, eksport bozorlarini kengaytirishi, jahon iqtisodiyotiga integratsiyalashuvi mumkin. Xalqaro tashkilotlar O‘zbekistonda salohiyatni oshirish tashabbuslari va institutsional mustahkamlash sa’y-harakatlarini qo‘llab-quvvatlaydi
. O‘quv dasturlari, texnik yordam va siyosat bo‘yicha maslahatlar berish orqali ular davlat amaldorlari, biznes va fuqarolik jamiyati tashkilotlarining
malaka va imkoniyatlarini
https://www.worldbank.org/en/country/uzbekistan
malaka va imkoniyatlarini oshirishga, shu orqali boshqaruv va iqtisodiy boshqaruv amaliyotini yaxshilashga yordam beradi. Xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlik O‘zbekistonga iqlim o‘zgarishi, atrof-muhit degradatsiyasi, energiya xavfsizligi va mintaqaviy barqarorlik kabi transmilliy muammolarni hal qilish imkonini beradi. Boshqa davlatlar va xalqaro ishtirokchilar bilan hamkorlikda ish olib borish orqali O‘zbekiston umumiy muammolarga barqaror yechimlar ishlab chiqishi va mintaqaviy hamkorlik va integratsiyani rivojlantirishi mumkin. O‘zbekistonda xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlik qilishning huquqiy asoslari odatda ikki tomonlama shartnomalar, ko‘p tomonlama shartnomalar va ichki qonunchilik orqali o‘rnatiladi. O‘zbekiston Konstitutsiyasi va tegishli qonunlar xalqaro tashkilotlar bilan o‘zaro munosabatlarini tartibga solib, huquqlar, majburiyatlar va hamkorlik qilish tartibini belgilab beradi. Bundan tashqari, alohida xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlik kelishuvlarini
rasmiylashtirish, hamkorlik doirasi, shartlari va shartlarini belgilovchi maxsus bitimlar va protokollar muhokama qilinadi va ratifikatsiya qilinadi.
Sovet Ittifoqi parchalanganidan soʻng Oʻzbekiston iqtisodiyotini markazlashtirilgan rejali tizimdan bozorga yoʻnaltirilgan tizimga oʻtkazish uchun xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlik qila boshladi.
1992-yilda Oʻzbekiston Xalqaro valyuta jamgʻarmasi (XVJ) va Jahon bankiga aʼzo boʻlib, xalqaro iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyotga koʻmak berishga sodiqligini koʻrsatdi
2.
1995-yilda Oʻzbekiston xalqaro moliya institutlari bilan hamkorlik tarmogʻini yanada kengaytirib, Osiyo taraqqiyot bankiga (OTB) qoʻshildi.
2001-yilda Oʻzbekiston hukumati xalqaro tashkilotlarning koʻmagi va maslahati bilan bozorlarni erkinlashtirish, xorijiy investitsiyalarni jalb qilish va xususiy sektorni rivojlantirishga koʻmaklashishga qaratilgan keng qamrovli iqtisodiy islohotlar dasturini ishga tushirdi.
2016-yilda Prezident Shavkat Mirziyoyevning saylanishi O‘zbekistonda iqtisodiy islohotlar, jumladan, sarmoyaviy muhitni yaxshilash, boshqaruv tizimini takomillashtirish va iqtisodiyotning asosiy tarmoqlarini modernizatsiya qilish borasidagi sa’y-harakatlarning yangi davrini boshlab berdi.
2017-yilda O‘zbekistonda xalqaro tashkilotlarning texnik ko‘magida davlat
tuzilmalarini tartibga solish, byurokratiyani qisqartirish va davlat boshqaruvi samaradorligini oshirishga qaratilgan yangi “Ma’muriy islohotlar konsepsiyasi” qabul qilindi.
2018-yilda O‘zbekistonda iqtisodiy hamkorlik va integratsiya imkoniyatlarini
2 https://www.imf.org/en/Countries/UZB
3 https://reliefweb.int/report/uzbekistan/uzbekistan-un-agencies-banks-governments-work-rebuild-after-pandemic
muhokama qilish uchun mintaqa va undan tashqaridagi siyosatchilar, biznes rahbarlari va ekspertlarini birlashtirgan birinchi Markaziy Osiyo iqtisodiy forumi bo‘lib o‘tadi.
2020-yilda COVID-19 pandemiyasi keltirib chiqargan qiyinchiliklarga qaramay, Oʻzbekiston inqirozning ijtimoiy-iqtisodiy taʼsirini yumshatish, tiklanish chora-tadbirlarini amalga oshirish va kelajakdagi zarbalarga chidamlilikni kuchaytirish boʻyicha xalqaro tashkilotlar bilan yaqin hamkorlikni davom ettirmoqda
3.
2021-yilda O‘zbekiston OTB, Jahon banki va Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki (YTTB) kabi xalqaro hamkorlarning moliyaviy va texnik ko‘magida ulkan infratuzilma loyihalarini, jumladan, transport yo‘laklari, energetika tarmoqlari va sanoat zonalarini qurishni boshladi.
2022-yilda O‘zbekiston hukumati Barqaror rivojlanish maqsadlari (BRM) va ilg‘or xalqaro tajribaga mos ravishda iqtisodiy o‘sish, ijtimoiy rivojlanish va mintaqaviy hamkorlikning ustuvor yo‘nalishlarini belgilab beruvchi yangi “Milliy taraqqiyot strategiyasi”ni qabul qildi.
Yevropa mamlakatlari bilan savdo-iqtisodiy yoʻnalishda hamkorlikni sezilarli tarzda oʻsib, rivojlanib borayotganini alohida taʼkidlab oʻtish lozim. Jumladan, 2019-yil yakunlariga koʻra, Oʻzbekiston va YEI mamlakatlari oʻrtasidagi savdo hajmi 2016-yil bilan taqqoslaganda deyarli 60 foiz oʻsib, 4 milliard AQSH dollarini tashkil etdi. Shu bilan birga, mamlakatimizda ishlab chiqarilgan mahsulotlarni Yevropaga eksport qilish 1,5 baravar ortgan holda 580 millionAQSH dollari miqdoriga yetgan boʻlsa, bu davrda import hajmi 1,5 barobar oshdi va 3,42 milliard dollarni tashkil etdi. Joriy yil yanvar-may oylarida tovar ayirboshlash hajmi 1,315 milliard dollarni, shu jumladan, eksport 196,6 million dollarni, import 1,11 milliard dollarni tashkil etdi
4.
Xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlik O‘zbekistonning
iqtisodiy rivojlanishi, iqtisodiy muammolarni hal qilish, islohotlarni rag‘batlantirish, savdo va sarmoyani kengaytirish, institutsional salohiyatni oshirish va transmilliy muammolarni hal qilish uchun tajriba, resurslar va imkoniyatlardan foydalanishni ta’minlash uchun muhim ahamiyatga ega. Xalqaro tashkilotlar bilan samarali hamkorlik va sheriklik orqali O‘zbekiston barqaror va inklyuziv iqtisodiy o‘sishga erishishi, turmush darajasini oshirishi va jahon hamjamiyatiga integratsiyalashuvini rivojlantirishi mumkin.Rivojlangan transport infratuzilmasi va noyob ekoturizmning mavjudligi ichki va xalqaro turistlarni jalb etishi natijasida mehmonxona va restoran biznesi, milliy anʼanalar, hunarmandchilikka taalluqli sohalarning rivojlanishiga,
4 https://yuz.uz/uz/news/ozbekistonning-evropa-mamlakatlari-va-xalqaro-tashkilotlar-bilan-ozaro-manfaatli-hamkorligida-yangi-davr-boshlandi
hududlarning investitsion jozibadorligini oshirishga imkon beradi.
