Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti samarqand filiali

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA 
KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI MUHAMMAD 
AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI 
UNIVERSITETI SAMARQAND FILIALI 
 
“KOMPYUTER TIZIMLARI” KAFEDRASI
“KOMPYUTER INJINIRINGI” FAKULTETI 
 
FAN:
 
Kompyuter arxitekturasi 
 
 
MUSTAQIL ISH -2 
 
 
 
 
 
Guruh: 21-15 
Bajardi: Baxorova Nilufar
O’qituvchi: Xusanov K.X 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
SAMARQAND _ 2023 

 
 
 
 
 
Kirish 
Kompyuterning funksional-modulli tuzilishi Kompyuterni ozaro bogliq funksional 
toliq tugallangan va tarkibiy tuzilgan modullardan iborat barcha qurilmalar ikki turga 
bolinadi: beruvchi (master, faol qurilma), kiritish-chiqarish jarayonni boshlash va 
boshqarish, ijrochilar (passiv qurilma), ular qabul qiladi (chiqish, yozish) yoki berish 
(kirish, oqish) va master buyurtmalarni bajaradi. Malumotlarni beruvchi qurilma 
manba, qabul qiluvchi esa qabul qiluvchi hisoblanadi. MP har doim beruvchi, TSQ si 
esa doim bajaruvchidir. PQ ikkalasi ham boladi. Malumotlarni beruvchidan ijrochiga 
uzatishni yozish operatsiyasi, teskarisi esa – oqish operatsiyasi bilan tashkil etiladi. MP 
va PQ lar ortasidagi uzatish jarayoni malumotlarni kiritish-chiqarish deb nomlanadi. 
Kiritish-chiqarish jarayonlarini bajarishda protsessor yuklanishini minimallashtirish 
uchun boshqarish funksiyalari bir nechta qurilmalarga taqsimlanadi: protsessor, asosiy 
kiritish-chiqarish kontrolleri (kanali), PQ kontrolleri va PQ boshqaruv bloki.