Qodirov Inomiddining matematika fanidan yaratgan mustaqil i
shi
Mavzu: Funksiya hosilasi
Reja:
1. Funksiya hosilasining iqtisodga bogliqligi
2. Funksiya hosilasi, uning geometrik va mexanik ma’nosi
3. Differensiallash, uning asosiy qoidalari va formulalari
Funksiya hosilasi, iqtisodiy modellashda vazifasini amalga oshiradi. Iqtisodiy modellash, iqtisodiyotning muammosini tahlil qilish va oldini olish uchun matematik va statistika modellarni qo'llaydi. Funksiyalar bu modellashda keng qo'llaniladigan asosiy vosita bo'lib, ular iqtisodiy olaylarni, o'zaro bog'liqlikni va natijalarni ifodalashda yordam beradi.
Masalan, moliyaviy iqtisodiy modellarda foydalaniladigan to'lov funksiyalari mavzusini ko'rib chiqamiz. Birinchi darajali funksiya (linear funksiya), moliyaviy hisob-kitobda sifatli ko'rinadi. Uni quyidagi shakl bo'yicha ifodalash mumkin: Y=aX+b, bu yerda Y - to'lov miqdori, X - moliyaviy o'zgaruvchan, a va b esa konstantalar.
Boshqa bir misol, talep funksiyasi. Bu funksiya, mahsulotlarga bo'lgan talabni narxlarga bog'liq ko'rsatadi. Talep funksiyasi, mahsulot narxlari va o'zgaruvchanlar (misol uchun mijozning daromadi) orasidagi bog'liqni ifodalaydi.
Funksiya hosilasi, iqtisodiyotda bu kabi funksiyalar orqali moliyaviy modellar tuzishda va iqtisodiy olaylarni tahlil qilishda juda foydalaniladi. Bular yordamida o'zgaruvchanlarning va natijalarining o'zaro bog'liqliklari tushuntiriladi va aniqlanadi.
Tayanch iboralar: harakat tezligi masalasi, funksiya orttirmasi, argument orttirmasi, hosila, differensiallash, asosiy differensiallash formulalari, yig`indi, ayirma, ko`paytmaning hosilasi, murakkab funksiya hosilasi, hosilaning geometrik va mexanik ma’nosi.
Differensial hisob – matematikaning hosilalar va differensiallarni hisoblash, ularning xossalarini o`rganish hamda funksiyalarni tekshirishga tatbiq qilish bilan shug`ullanadigan bo`limi.
Avtomatizatsiya, iste'molchilarning hayotini osonlashtirish, texnikaviy va intellektual jarayonlarni samarali ishlab chiqish va boshqa sohalar uchun mavjud resurslarni optimallashtirishda juda muhimdir. Iqtisodiyotda avtomatizatsiya, korporativ boshqaruv va ishlab chiqarish jarayonlarini rivojlantirish, xaridorlarga xizmat ko'rsatish, moliyaviy hisob-kitob jarayonlarini samarali boshqarish va iste'molchilarga yuqori sifatli xizmat ko'rsatish imkoniyatlarini oshirishga yordam beradi.
Bundan tashqari, iqtisodiy modellar va analitik vositalar, ma'lumotlar tahlili, risk boshqaruv va moliyaviy planlashuvda avtomatlashtirilgan usullar ko'rsatadigan kompyuter dasturlash tili va algoritmlar bo'yicha yuqori darajada ishlab chiqilmoqda. Bu, kompaniyalar va iqtisodiy tashkilotlar uchun ma'lumotlar bilan ishlash, qaror qabul qilish va strategiyalarni rivojlantirishda qo'llaniladigan kuchli vosita sifatida ro'yxatga olinadi.
Boshqa so'z bilan, iqtisodiyotda avtomatizatsiya va texnologiyalar, ish faoliyatini samarali va samarali qilishga yordam beradi va moliyaviy sohasini rivojlantirishga ko'maklashadi. Bu jarayonlarda yangi imkoniyatlar ochiladi va kompaniyalar o'zlarining faoliyatini rivojlantirish uchun ularni qo'llashadi.
Начало формы
Differensial hisobning vujudga kelishidagi dastlabki ishlar egri chiziqqa urinma o`tkazish masalasini echishda Ferma, Dekart va boshqa matematiklar tomonidan qilingan. I.Nyuton va G.Leybnits o‘zlaridan avvalgi matematiklarning bu boradagi ishlarini nihoyasiga yetkazdilar.
|
