O‘zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikasiyalarini rivojlantirish vazirligi muxammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti bajardi: Suvonqulov Jahongir Tekshirdi: Normatov Otaxon

Download 1,24 Mb.
bet	1/3
Sana	08.12.2023
Hajmi	1,24 Mb.
	#113671

Bog'liq
Suvonqulov Jahongir pedagogika va psixalogiya
Davranov Azimjon dasturlash 2, 1425276982 60304, 1 – vazifa. Xotirani diagnostika qilish metodlari. Mnemotexnika , 1700037033, Ma\'lumotlarni tiklash 1-mustaqil ish, 152372188, Amaliyot №6 Cisco routerlarining buyruq interfeysi bilan ishlash, Davranov Azimjon dasturlash 3, Suvonqulov Jahongir, Nurlon Achilov, Pedagogika va Psixalogiya 5, 1-amaliy ish (elektron hukumat)

Bu sahifa navigatsiya:

• Javoblar: 1.Nutqni o‘rganish metodlari. (Faol so‘zlashuvni aniqlash metodikasi)

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKASIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI MUXAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI Bajardi:Suvonqulov Jahongir Tekshirdi: Normatov Otaxon Toshkent 2023 Savollar: 1.Nutqni o‘rganish metodlari. (Faol so‘zlashuvni aniqlash metodikasi) 2.Intellektni psixometrik tekshirish. (Aqlni o‘lchashning Veksler shkalasi, Ayzenk testi) 3.Shaxs xususiyatlarini o‘rganish metodikalari. (R.Kettel, Ayzenk testlari) Javoblar: 1.Nutqni o‘rganish metodlari. (Faol so‘zlashuvni aniqlash metodikasi) Nutq o’stirish metodikasi pedagogik fan sifatida 1920 yillargacha pedagogika fani tarkibida taraqqiy etdi, so’ng mustaqil fan sifatida shakllandi. Nutq o’stirish metodikasi pedagogik fan sifatida maktabgacha ta'limda bolalar nutqini o’stirishni puxta egallagan mutaxassis tayyorlashda buyurtmachi sifatida, ilmiy izlanishlar asosida yaratilgan “Ilk qadam” tayanch dasturini o’quv jarayoniga joriy etish, nutq o’stirish metodikasi bo'yicha bilim va malakalarni shakllantirishning nazariy va amaliy jihatdan mutanosibligini ta'minlaydi, nutq o’stirish usullarini ishlab beradi. Uni takomillashtirish, eng qulay usulni qo'llash orqali bolalarga ona tilini amaliy o’rgatish, nutqda til birliklaridan foydalanish, o’zaro nutqiy muloqot munosabatida ona tilida fikrni to’g’ri, ifodalay olish, tengdoshlari nutqini tinglab tushunish nutqda til birliklarini ajrata bilish (tovush, so’z) nutq meyyorlarini ishiga mos holda o'rganib borish, unga amal qilish kabi faoliyatini shakllantiradi. Demak, nutq o’stirish metodikasi fani maktabgacha ta'limda nutq o’stirish vazifasini amalga oshiradi, bolalarda ifodali, aniq, lo nda va obrazli so’zlashishni shakllantirish orqali ona tilini amaliy o’rgatadi, bolalarga ta'lim beradi. Nutq o’stirish metodikasi fani maktabgacha ta'limda bolalarni og’zaki nutqini o’stirish, tengdoshlari va kattalar bilan nutqiy muomala malakalarini shakllantirish orqali nutqda so’zdan to’g’ri va o'rinli foydalanish, ya'ni nutq va xulq egasi bo’lish kabi ma'naviy axloqiy sifatlarni, so’zlash odobini egallashni shakllantiradi. Nutq o’stirish metodikasi pedagogik fan sifatida rivojlantiruvchi vazifani bajaradi. Ya'ni usulika bolalar nutqini o’stirish orqali ularning nutq a'zolarini anatomik-gimnastik mashq qildirish orqali nutqning ravon tushunarli bo’lishini ta'minlaydi: bolalar tafakkuri, aqliy faoliyatini rivojlantiradi, ularda nutq odobi, ma'naviy barkamollikni shakllantiradi. Chunki yaxshi rivojlangan nutq tushunarli ta'sirchan bo'ladi, bola o’z nutqini to’zatib boradi. Nutq o’stirish metodikasi pedagogik fan sifatida bolalar nutqini o’stirishning pedagogik qonuniyatlari, pedagogik faoliyatning shakllanishi va talablarini o'rganadi, nutq o’stirishning eng samarali omillari, vositalarini, usul va usullarini hozirgi zamon pedagogikasining yutuqlari, ilmiy pedagogik talablari asosida ishlab chiqadi, ta'limga, fanga tavsiya etadi. Nutq o’stirish metodikasi ana shu pedagogik vazifadan kelib chiqqan holda pedagogikaning quyidagi asosiy savollariga javob beradi. Nimani o’rgatish kerak? Bunda maktabgacha ta'lim ishidagi bolalarda qanday nutqiy malaka va ko’nikmalarni shakllantirish lozimligini nazarda tutiladi. Bu vazifa O’zbekiston Respublikasining ta'lim mazmunini zaruriy o’zagi hisoblangan ta'lim standarti asosida amalga oshiriladi, bunda ta'limning barqaror darajasini ta'minlash sharti bajariladi. O’quv yuklamalari meyyorga keltiriladi, tarbiyachi bolalarning o’quv faoliyati darajasi, shaxs sifatlari rivojlanishi, uning nutqiy faoliyatini nazarda tutgan holda ta'lim jarayonini tashkil etadi. Qanday o'qitish kerak degan pedagogik savolga javob beradi. Buning uchun maktabgacha ta'lim yoshidagi bolalarning nutqini o’stirish usul va usullarini qo'llash imkoniyati, o’rni, qo'llangan usullar samarasi nazarda tutiladi, usul va usullarni takomillashtirishga zamonaviy texnologiyani joriy etishga alohida diqqat qilinadi. “Ta'lim to’g’risi”dagi Qonun, Kadrlar tayyorlash milliy dasturini amalga oshirishda an'anaviy usullar bilan bir qatorda noan'anaviy, o'yin usulining qo'llanishi, mujassam mashg’ulotlarni tashkil etilishi, ayniqsa, hozirgi zamon yaxshi pedagogik texnologiyani ta'limda qo'llash kabilar bunga misol bola oladi. Nima uchun aynan shunday o'qitish kerak? savoliga usulika fani nutq o’stirishning nazariy va amaliy asoslangan omillari, vositalarini qo'llash zarurligini ifoda etadi. Nutq o’stirish metodikasining asosiy vazifasi tarbiyachilarni maktabgacha ta'limda nutq o’stirishning ilmiy pedagogik asoslangan, eng samarali natija beradigan omillari, vositalari va usullarini ishlab chiqish, tarbiyachi, pedagog, ota-onalarni nutq o’stirish usullari haqidagi bilimlar bilan qurollantirish, eng qulay usullardan foydalanish, nutq o’stirish mashg’ulotlarini tashkil etish samaradorligini oshirishga doir bilimlar bilan qurollantirishdan iboratdir. Nutq o’stirish metodikasining mazmuni maktabgacha ta'limda bolalar og’zaki nutqini o’stirish, bolalarda kattalar, tengdoshlari bilan nutqiy muloqot, muomala qilishni bilishga o’rgatishdir. Maktabgacha ta'lim davrida bolalar 2-3 ming so’z boyligiga ega bo’lish va undan foydalanish, eshitganlarini aytib berish, ko'rganini gapirib berish, suratlarga qarab mazmun bo'yicha hikoya tuzish va uni aytib berish, asosiy tayanch so’zlar yordamida hikoya tuzishga o’rgatiladi. Shuningdek, nutqning ifodaliligi, nutq tovushlarini to’g’ri, aniq talaffuz etish, tilning grammatik shakllaridan nutqda to’g’ri foydalanish, badiiy asarni tinglash, tushunish, mazmunni eslab qolish va so’zlab berish, asar qahramonlari nutqi xususiyatlarini ajrata bilish, obrazli bayon etish kabi amaliy intellektga ega bo’lishni rivojlantiradi, maktabga nutqiy jihatdan tayyorlaydi. Bu vazifalarni bajarishda nutq o’stirish metodikasi o’zining usulolohik asosi bolgan pedagogika fani yutuqlariga, g’oyaviy-nazariy asosi bo'lgan milliy g’oya va milliy mafko'ramiz tamoyillariga, Kadrlar tayyorlash milliy dasturiga asoslanadi. Shuningdek, nutq o’stirish metodikasi maktabgacha ta'limda nutq o’stirishni tashkil etishda ilg’or pedagoglarning amaliy tajribalari, tajriba-sinov natijalari, ilmiy- usulik adabiyotlarda tavsiya etilgan fikr- muloqazalarga asoslanadi natijada yaxshi vazifalarni, muammolarni va tavsiyalarni chuqur talqin etadi, eng maqbo'lini ta'limga joriy etadi. Intellektni psixometrik tekshirish. (Aqlni o‘lchashning Veksler shkalasi, Ayzenk testi) Intellektni tekshirishning eng keng tarqalgan m etodlaridan biri amerikalik psixolog va psixiatr D. W echsler (1949) tomonidan ishlab chiqilgan bolalar intellektini o’lchash shkalasidir Wechsler intelligence Scale for children (WISC). Bu metodikaga 1974 yilda so‘nggi m arta 5 yoshdan 15 yoshgacha bo'lgan bolalarni tekshirish uchun o'zgartirishlar kiritildi. /WPPS1/ Rossiyada birinchi bo'lib Veksler shkalasi V.M.Bexterev nomli Leningrad psixonevrologik ilmiy tadqiqot institutida moslashtirilgan. Metodika B .G .A nan’ev (1969) maktabi psixologlari tomonidan Intellekt taraqqiyotini uzoq yillar o krganishda, jum ladan bolalarda psixik taraqqiyotdan chetga chiqishlar va orqada qolishlarni differentsial-diagnostika qilishda keng qo'llanilgan. WISC m oslashtirilgan variantining subtestlarini keltiramiz. Ayzenk shaxs savolnomasi (Eysanck Personality inventoru ЕР1) insonning individual-psixologik xususiyatlarini, shuningdek, uning asosiy shaxsiy xislatlari ekstravertlik, intravertlik va turg'unlikni o ‘rganishga mo’ljallangan. (H.Eysinek, 1963). Kattalarga mo‘ljallangan ikki "A" va "V'Vvariantlari va bitta bolalar varianti mavjud. 60 savoldan iborat bo‘lib, 24 savol ekstra va intravertlikni aniqlashga va 24 savol neyrotizmni aniqlashga moMjallangan, shuningdek, 9 ta savol "yolg‘onchilik" shkalasidan iborat bo‘lib, sinaluvchining qay darajada haqqoniy javob berayotganini aniqlash mumkin. "Kalit" bilan mos tushgan javoblar 1 ball bilan baholanadi ("ha" "yo‘q" javoblari). 12 balldan ortiq ko'rsatkich intravertlikdan dalolat beradi. Neyrotizm (turg'unlik) shkalasi bo‘yicha 12 balldan ortiq ko‘rsatkich hissiy noturg’unlikni aks ettiradi. Y olg‘onchilik shkalasi bo‘yicha 4-5 ball tanqidiy ko4rsatkich boMib, sinaluvchining savollariga faqat "yaxshi" javob berishga moyilligidan dalolat beradi. Bu esa neyrotizm. ekstra va intraversiya shkalalari bo‘yicha ko‘rsatkichlaming ishonchligiga ta’sir qiladi. Qoidaga ko‘ra, sinaluvchi savollarga javob berganda, unda aks etgan xulq-atvor modelini yoki tasdiqlaydi yoki inkor etadi. Maxsus kalit jadval yordamida ekstraversiya, introversiya, turg‘unlik omillarini aks ettiruvchi xarakterli xususiyatlar aniqlanadi. Tipik ekstravert - boshqa odamlarga tez kirishib ketadigan inson, boshqa odamlar bilan muloqat qilishga. yangi ta’assurotlarga doimo intiluvchi odam. U ulfatlarni yoqtiradi.Kop do‘stlari va tanishlari bor, beparvo, umid-ishonch bilan to ig a n , kulishni yoqtiradigan odam. Tajavuzkor, serjahl, ta’sirchan inson bo’lib. ko‘pincha daqiqa ta’sirida harakat qiladi. His-tuyg‘ularini qattiq nazorat qila olmaydi, tanishish uchun odatda yaqinlashish uchun birinchi so'z boshlaydi. Yolg‘iz ishlashni va shug‘ullanishni yoqtirmaydi. Tipik-intravert - qiyinchilik bilan muloqotga kirishuvchi, uyatchan, og'ir, o‘z ichki dunyosiga ko'milgan, o ‘z-o'zini kuzatadigan, tuyuq odam. Yaqin odamlaridan boshqa hammadan ajralgan inson. U o’z harakatlarini oldindan rejalashtirib oladi. kutilmagan natijalarga ishonmaydi. U qo‘zg ’alishni, tartibni yoqtiradi, hayotda jiddiy. U his-tuyg‘ularini qattiq nazorat ostiga olgan. kamdan-kam jahli chiqadi. qizishib ketmaydi, muloqotdagi va janjallardagi kelishmovchiliklarni jim turib tokxtatishga intiladi. U diqqatni kuchli bir joyga to'playdigan va kam harakat talab qiladigan faoliyat turlarini yoqtiradi. Tipik ekstravert va introvert qolgan boshqa ko‘pchilik odamlar joylashadigan qutblar hisoblanadi. Ayzenk savolnomasi bo‘yicha tipik nevrotik qisman Freyd g'oyalari asosida ishlangan boMib. onglilik va ongsizlik o'rtasida yorqin nizolar xarakterlaydi, shuning uchun xam salbiy histuyg'ularni yomon boshqaradi. H issiy noturg‘unlik odatda insonning gap ko‘tara olmasligi bilan bog‘!angan bo'lib. u o ‘ziga ishonmaydi. Download 1,24 Mb.

Download 1,24 Mb.