|
O’zbekiston respublikasi oliy ta’lim,fan va innovatsiyalar vazirligi milliy libos va san’at fakulteti «Tasdiqlayman»
|
| bet | 1/11 | | Sana | 15.11.2023 | | Hajmi | 1.23 Mb. | | #98898 |
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA’LIM,FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
MILLIY LIBOS VA SAN’AT FAKULTETI
«Tasdiqlayman»
Milliy libos va san’at fakulteti
dekani _________ A. Turaqulov
«_____» __________202__-yil
“Texnologik ta'lim”ta’lim yo‘nalishi II bosqich talabasi
OLTIYEV ILYOS XASAN O’G’LINING
"Texnik ijodkorlik va konstruksiyalash" fanidan
“Texnik va badiiy modellashtirish”
mavzusida yozgan
KURS ISHI
Ilmiy rahbar: __________________
Termiz 2023
MUNDARIJA
KIRISH.
I BOB.EGOV HAQIDA UMUMIY MA’LUMOT
1.1.Egov va uning turlari
1.2.Egovlar tasnifi.
II BOB. EGOVLAR XUSUSIYATLARI
2.1.Egovlash usullari.
2.2.Fason yuzalarni egovlash.
XULOSA
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
KIRISH
Mavzuning dolzarbligi. Egovlash metall yoki detallarga ishlov berish, ularning mahlum katlamining olib tashlanishidir. Egov bilan detalga talab etilgan ulcham buyicha shakl berish, detallarni payvandlashga tayyorlash, detal yuzalarini tekislash, uyik, teshik va boshka konstruktiv elementlarga ishlov berish mumkin. Detallarni rejalash yoki kuyishda. egovlash uchun ulchami 0,5 dan 0,25 mm. gacha bulgan kuyimlar koldiriladi. Egovlash bilan ishlov berish anikligi 0,2—0,05 mm, ayrim xollarda 0,001 mm. gacha bulishi mumkin.
Egov pulatdan yasalgan, mahlum profilga ega bulgan brusok asbob. Uning ishchi kismi, kuyruk kismi, kirrasi va ensiz tomoni bor. Ishchi kismi (tishi) kertiklardan iborat bulib pona shakliga ega. Egov kertik ulchamlari va shakli, uzunligi, brus shakli buyicha turlarga bulinadi. U10, U13A va legirlangan pulatdan yasaladi. Egovga ishchi sirtlari kertiklangandan keyin termik ishlov beriladi
Bir yokli egovlarda tishlar uning ukiga nisbatan kiya joylashgan. Tishlar nisbatan uzun bulganligidan, keng qirindi oladi. SHuning uchun bir yokli egovlardan yumshok metall va metall bulmagan materiallarga ishlov berishda foydalaniladi.
Egov kertiklari: a-bir yoyli (oddiy); b - kushalots, v -yirik tishli (rashpil): g-yoysimon.
Kushalok kertik tish profilni xosil kiluvchi chivik va qirindining maydalanishini tahminlaydigan yordamchi kertikdan iborat. Asosiy kertik 250, yordamchi kertik esa 0=45° burchak xosil kilib uyiladi. Kertik kushalok tishlarining oraligi tish kadami deb ataladi. Asosiy kertikning kadami yordamchisining kadamidan katta bulgani uchun tishlar bir-birining ketidan uk bilan 50° burchak xosil kiluvchi To’g’ri chiziq buylab joylashadi. Egov yurgizilganda tishlarning izi bir-birini kisman koplaydi, ishlov berilayotgan yuzada gadir-budirlik kamayadi, yuza ancha toza va silliklanadi.
Qo’llanilishiga kura, egovlar kuyidagi guruxlarga bulinadi: umumiy, maxsus, nozik va mashina egovlari. Umumiy egovlardan umumchilangarlik ishlarini bajarishda foydalaniladi. 10 mm uzunlikdagi kertiklar soniga karab, egovlar oltita rakam bilan belgilanadi. 0; 1; 2; 3; 4;
O va 1 rakamli egovning tishlari katta bulib (14 ta kertik) dagal egovlarda, 2 rakamli mayda tishli egovlar (13—26 ta) buyumlarni tozalab egovlashda, 3, 4 va 5 rakamli egovlar (80 tacha ) uzil-kesil ishlov berishda ishlatiladi.
Egovlar kuyidagi turlarga bulinadi (1-rasm): tekis (a), utkir uchli tekis egovlar (b) detallarning tashki va ichki sirtlari, shlitsa xamda arikchalarni egovlashda ishlatiladi. Kvadrat egovdan (v) kvadrat, tugri burchakli, kup burchakli teshik xamda tor tekis yuzalarni, uch yonli egovdan (g utkir burchaklarni xamda arikcha, teshiklarni egovlashda foydalaniladi) TSilindrsimon teshiklarga, yarim yumalok segmentli egovda (e) egri kon- turli detallarning sirtlariga ishlov beriladi. Rombsimon egov (yo) tishli gildiraklarning tishlarini, katta burchaklarni egovlashga mo’ljallangan.
Tekis, kvadrat, uchyokli, yarim yumalok segmentli, rombsimon va tishli egovlar kertiklangan yoki kesik tishli buladi. Ular maxsus buyurtmalar asosida tayyorlanadi. Rombsimon xamda tishli egovlar 100—250 mm va 100—315 mm uzunlikda ishlab chikiladi.
Egov turlari: a-tekis: b - utkir uchli tekis; v-kvadrat; guch yokli; d-yumalok, ye- yarim yumalok segmentli; j- rombsimon; i-tishli
Xizmat muddatini oshirish uchun vakti-vakti bilan kordli chutkalar yordamida egovni qirindilardan tozalab turish kerak. CHutkaning bir (simli) tomoni kertiklarning botiklarida tikilib kolgan qirindilarni chikarib tashlash, ikkinchi tomoni esa tozalashni tugallash uchun ishlatiladi.
Sirtni egovlash murakkab va sermashakkat jarayondir. Egovlashda kup uchraydigan nukson sirtlarning tekislikdan ogishidir. Bir yunalish buyicha egovlashda sirtning toza va tekis bulishi kiyin. SHuning uchun egov yunalishini doimo burchakdan-burchakka uzgartirish kerak. Dastavval gira ukiga nisbatan 30°- 40° chapdan ungta, keyin egovni tekislikdan olmay boshka yunalishga, sungra kiyshik shtrix bilan ungdan chap yunalishga yunaltirib egovlanadi. SHunday yunalish bilan ishlangandagina yuzaga kerakli darajada ishlov berish mumkin.
|
| |
