AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI Kompyuter injineringi:At-servic kafedrasii Veb dasturlashga kirish fanidan Amaliy ish
Mavzu: HTML hujjat tuzilishi. HTML ning asosiy teglari, teg attributlari.
Bajardi: 030-21-guruh talabasi Qahramonova Sh. Tekshirdi: Rayimqulov O‘. TOSHKENT – 2023 Amaliy ish Mavzu: HTML hujjat tuzilishi. HTML ning asosiy teglari, teg attributlari. Ishdan maqsad: HTML tili bilan tanishish. HTML 5 haqida batafsil ma`lumot olish. HTML 5 va HTML 4 o`zgarishlar, kamchiliklar, afzalliklarini yoritish.
Internetning WWW hizmati, asosan, wyeb-sahifalarga bog‘liq ekan, ular qanday yaratiladi? – degan savol tug‘ulishi tabiiy. Wyeb-sahifalar HTML (Hypertext Markup Language – Gipermatnli markerlash tili) tilida yoziladi. HTML – dasturlash tili hisoblanmaydi. Bu tilda hujjat (wyeb-sahifa) tayyorlash uchun Windows’ning Bloknot kabi oddiy matn muharriri yetarli. HTML tilining buyruqlari “<” ва “>” belgilari orasiga yoziladi va deskriptor yoki teg (inglizcha tag – yorliq, belgi, alomat) deb ataladi.
HyperText Markup Language yoki oddiyroq qilib aytganda HTML bu veb-brauzerda ko'rsatish uchun mo'ljallangan hujjatlar uchun standart belgilash tilidir. Bu til Cascading Style Sheets (CSS) kabi texnologiyalar va JavaScript kabi skript tillari bilan birga qo'llanilinadi. Agarda inson misolida qaraydigan bo'lsak HTMLni inson skeleti deb qarasak bo'ladi, CSSni esa insonning tashqi ko'rinishi (teri, ko'z, soch, qosh va ho notkazo...) deb olsak bo'ladi va JavaScriptni esa insonning miyyasi, nerv sistemasi va yashashi uchun zarur bo'lgan boshqa barcha organlari sifatida qarasak bo'ladi.
HTML tili taxminan 1991—1992-yillarda Yevropa Yadroviy Tadqiqotlar Markazida ishlovchi britaniyalik mutaxassis Tim Berners-Lee tomonidan ishlab chiqilgan. Dastlab bu til mutaxassislar uchun hujjat tayyorlash vositasi sifatida yaratilgan. HTML tilining soddaligi (SGMLga nisbatan) va yuqori formatlash imkoniyatlarining mavjudligi uni foydalanuvchilar orasida tez tarqalishiga sabab boʻldi. Bundan tashqari unda hipermatnlardan foydalanish mumkin edi. Tilning rivojlanishi bilan unga qoʻshimcha multimedia (tasvir, tovush, animatsiya va boshqalar) imkoniyatlari qoʻshildi.
HTML tili taxminan 1991—1992-yillarda Yevropa Yadroviy Tadqiqotlar Markazida ishlovchi britaniyalik mutaxassis Tim Berners-Lee tomonidan ishlab chiqilgan. Dastlab bu til mutaxassislar uchun hujjat tayyorlash vositasi sifatida yaratilgan. HTML tilining soddaligi (SGMLga nisbatan) va yuqori formatlash imkoniyatlarining mavjudligi uni foydalanuvchilar orasida tez tarqalishiga sabab boʻldi. Bundan tashqari unda hipermatnlardan foydalanish mumkin edi. Tilning rivojlanishi bilan unga qoʻshimcha multimedia (tasvir, tovush, animatsiya va boshqalar) imkoniyatlari qoʻshildi.
1)HTML (1991)- 2)HTML+ (1993)- 3)HTML 2.0 (1995)-
HTML5 ning ikkinchi darajali maqsadi brauzerning HTML, CSS va Javascript orqali dastur platformasi bo'lish qobiliyatini rivojlantirishdir. Ko'pgina elementlar to'g'ridan-to'g'ri tilga qo'shilgan, bu hozirda (HTML4 da) Flash yoki JS hacklari kabi .
HTML 1990-yillarning boshida Internetga kiritilganidan beri doimiy ravishda rivojlanib bordi. Ba'zi funktsiyalar spetsifikatsiyalarga kiritilgan va turli versiyalarda ishlatilgan dasturiy ta'minot... Qaysidir ma'noda, mualliflarning amalga oshirishlari va metodologiyalari bir-biriga va spetsifikatsiyalarga mos edi, lekin boshqa tomondan, ular uzoqlashishda davom etdilar.
HTML4 1997-yilda W3C tavsiyasiga aylandi. U koʻpchilik uchun asosiy HTML funksiyalari boʻyicha qoʻpol qoʻllanma boʻlib qolgan boʻlsa-da, u boshqa ilovalar bilan oʻzaro hamkorlik qiladigan ilovalarni yaratish uchun yetarli maʼlumot bermadi, bundan ham muhimi, yaratilgan HTML kontentining muhim miqdori. . XHTML1 va DOM 2-darajali HTML uchun ham shunday bo'lgan. HTML5 bu hujjatlarni almashtiradi.
HTML5 ishchi loyihasi 2004 yilda zamonaviy HTML ilovalari va ular bilan yaratilgan HTML hujjatlarini o'rganishga urinish bilan ishlab chiqila boshlandi.
.HTML 5 ikkita sintaksisga ega bo'ladi - "moslashtirilgan" HTML va XML. HTML sintaksisi batafsil tahlil qilish qoidalarini belgilaydi (shu jumladan, "xatolarni qayta ishlash"). Foydalanuvchi agentlari matn/html MIME hujjatlari uchun ushbu qoidalarga amal qiladi. Bu erda HTML sintaksisiga misol: XML sintaksisi XHTML1 hujjatlari va uning ilovalari bilan mos keladi. Ushbu sintaksisdan foydalanish uchun siz XML MIME turini e'lon qilishingiz kerak va elementlar XML spetsifikatsiyasiga muvofiq tuzilgan bolishi kerak
.HTML 5 veb-sahifalar tuzilishga ega bo'lgani kabi, kitoblar kabi tuzilish yoki boshqa XML hujjatlari ham borligini tan oladi. Umuman olganda, veb-sahifalarda navigatsiya, tana mazmuni va yon panel tarkiblari, shuningdek, sarlavhalar, altbilgiler va boshqa xususiyatlar mavjud. Va HTML 5 sahifaning ushbu elementlarini qo'llab-quvvatlash uchun teglar yaratdi.
HTML5ning yangi elementlari :
,
Yana ko’plab imkoniyatlar qo’shildi. Shulardan o’zimga eng yoqqanlarini keltiraman :
Drag va Drop funksiyasi
Audio va Video funksiyasi
Offline Veb dasturlari bilan ishlash
Veb xabarlar funksiyasi
Agar HTML o'n yildan ortiq vaqt davomida hamma bilan yaxshi bo'lsa, nega 2014 yilda yangilashingiz kerak? HTML va HTML5-ning eski versiyalari orasidagi eng muhim farq video va audio tillarning spetsifikatsiyasiga qo'shilishidir. Bundan tashqari, HTML5 quyidagi yangilanishlarni o'z ichiga oladi:
markaz, shrift va zarba kabi eskirgan elementlar olib tashlandi;
yaxshilangan tahlil qoidalari uni yanada moslashuvchan va moslashtirdi;
yangi elementlar video, vaqt, nav, bo'lim, taraqqiyot, metr, chetga va kanvas paydo bo'ldi;
elektron pochta manzili, URL, sanalar va vaqtlarni o'z ichiga olgan kirish uchun yangi atributlar;
yangi atributlar, jumladan charset, async va ping;
oflayn keshlash va sudrab olib tashlashni qo'llab-quvvatlaydigan yangi API-lar va boshqalar.
vektor grafikalarini Silverlight yoki Flash kabi uchinchi tomon dasturlarisiz qo'llab-quvvatlash;
mathML-ni qo'llab-quvvatlash matematik belgilarning ko'rinishini yaxshiladi;
jS Web worker API tufayli JS endi orqa fonda ishlashi mumkin;
tabindex, takrorlash va id kabi global atributlar endi barcha elementlarga qo'llanilishi mumkin.
Quyidagi rasmda asosiy HTML5 xossalari ko'rsatilgan.
Ma'lumotlarning bir qismi foydalanuvchi qurilmasida saqlanishi mumkin, ya'ni. dasturlar Internetga ulanmasdan ishlashi mumkin;
veb-sahifalar ranglar, soyalar va boshqa effektlarning keng doirasi bilan ko'proq shriftlarni namoyish qilishi mumkin;
sahifadagi ob'ektlar kursor bilan harakatlanishi mumkin;
o'yinlar kabi interaktiv vositalarni to'g'ridan-to'g'ri brauzerlarda qo'shimcha dastur yoki plaginlarni ulamasdan ishga tushirish mumkin. Endi plaginlar audio va video uchun kerak emas;
brauzerlar kompyuterning grafik protsessori yordamida interaktiv 3D grafikalarni namoyish qilishi mumkin.
Uchinchi tomon plaginlariga bo'lgan ehtiyojni bartaraf etish orqali HTML5 yanada dinamik tarkibni etkazib berishni tezlashtiradi.
HTML5 hali tugallanmagan xususiyatdir. HTML5-ga to'g'ridan-to'g'ri bog'liq bo'lgan HTML5-ning tarkibi, shuningdek ushbu hujjatning tarkibi ("HTML5-dan HTML5-dan farqlari") hali ham HTML ishchi guruhida va WHATWG-da muhokama qilinmoqda. Hal qilinmagan muammolar qatoriga quyidagilar kiradi (ushbu ro'yxat to'liq emas):
Ilgari faqat bezatish uchun mo'ljallangan ba'zi elementlarning semantik ta'rifi.
Alt va qisqacha atributlar kabi ommaviy axborot vositalarining mavjudligi, almashtirilishi va muqobil tarkibi haqida ma'lumot.
