fx. и c. d a
Mehmonxona va avtomashina suratlan joylashgan qatlamlaming o‘mini almashtiramiz. Buning uchun qatlamlar palitrasini ocbamiz. Слой 1 degan yozuv ustiga yoki u joylashgan havorang to‘rtburchak ustiga sichqonchani olib kelib, chap tugmasini bosib turib, yuqoriga sudraymiz. Слой 2 yozuvi tepasida chiziq paydo bo'lishi bilan sichqoncha tugmasini qo‘yib yuboramiz.
Natijada avtomashina joylashgan birinchi qatlam yuqoriga chiqib, mehmonxona qatlami pastga tushadi, mehmonxona faqat avtomashina oynasi- dan ko'rinib turadi. Forming oq rang! esa hech qayerda ko‘rinmaydi. Agar avtomashina tasvirini fondan boshqa qatlamga nusxalamaganimizda uning o‘mini o‘zgartirib bo'lmas edi. Avtomashina fonda bo‘lmagani uchun uning oynasidagi tasvimi o‘chirganimizda uning o‘mini fon rang! egallamaydi, u shaffof ko ‘ rinishga o‘tadi.
PhotoShopda shakl o‘zgartirishlar va qatlamlardan foydalanishga misol sifatida berilgan rasmdan kublar yasab, ulami yig‘ishga urinib ko‘ramiz. Be- rilgan rasm va olingan natija quyida keltirilgan:
Vazifani bajarish algoritmini keltiramiz:
Kub tomonlariga qo‘yilishi kerak boTgan rasmni yuklab olamiz, awal ко‘rib chiqilgan ramka uskunasi yordamida (klaviaturada C tugmasini bosib chaqiriladi) undan 80x80 o‘lchamli qismini kesib olamiz.
Yangi tasvir yaratamiz (Ctrl+N). Uning oTcharnlarini 1000x800 qilib o‘matamiz.
Birinchi tasvirga o‘tib, uni to'liq ajratib olamiz (Ctrl+A) va nusxalay- miz (Ctrl+C). Dddnchi tasvirga o‘tib, unga birinchi tasviming ikki nusxasini joylaymiz (Ctrl+V).
Joylangan ikkinchi nusxa ajratilgan holda turibdi. Uni kursomi bosh- qarish tugmalari yordamida yoki Рука (Dastak) uskunasini tanlab, birinchi nusxaning tepasiga olib kelamiz.
Bu nusxaning vertikal o‘lchamini ikki barobar kamaytiramiz va uni gorizontal yo‘nalishda -45° ga buramiz.
Tasvirga birinchi rasmning uchinchi nusxasini joylaymiz. Uni birinchi nusxaning o‘ng tomoniga dastak uskunasi yoki kursomi boshqarish tugmalari yordamida olib kelamiz.
Bu nusxaning gorizontal oTchamini ikki barobar kamaytiramiz va uni vertikal yo‘nalishda 45° ga buramiz.
Uchta nusxa joylashgan qatlamlami birlashtiramiz. Bulling uchun ular joylashgan qatlamlami Shift tugmasini bosib turib tanlaymiz va qatlamlami
birlashtirish tugmasini bosamiz.
Yaratilgan kubni to‘liq ajratib olamiz. Uning nusxasini olib, tasvirga joylaymiz. Yangi kubni surib, birinchisi yoniga keltiramiz.
To‘qqizinchi amalni sakkiz marta takrorlaymiz. Har safar yangi nusxani qolganlariga bo‘sh joy qoldirmay zich qilib qo‘shib qo‘yamiz.
Qilgan ishlarimizni Ctrl+S qo‘shtugmasi yordamida dastlab PhotoShop formatida, keyin jpeg formatida saqlab qo‘yamiz. Ikkala hujjatni yopib, PhotoShopda ishlashni tugatamiz.
YODDA SAQLANG!
Tasvirga joylangan nusxa ajratilgan holda qoladi. Boshqa uskuna tan- laguncha uni sichqoncha yordamida, yangi joyga o‘tkazish mumkin.
SAVOL VA TOPSHIRIQLAR
Mehmonxona suratini boshqa suratdagi kompyuter ekraniga joy- lang.
Mehmonxona suratini boshqa suratdagi avtomashinaning yon oyna- siga joylang.
Yon oynasida mehmonxona rasmi boTgan avtomobil rasmini suratdagi kompyuter ekraniga joylang.
Kublami boshqa usullarda joylab, yangi tasvirlar yarating.
0‘zingizning fotosuratingizdan kub yasab, ular bilan tasvimi toTdi- ring.
Qatlamlaming joyini almashtirish qanday amalga oshiriladi?
, UYGA VAZIFA
Oilaviy fotosuratlaringizdan uchtasini olib, ulami kubning uchta tomo- niga joylang.
DARS. PHOTOSHOPDA RANG TIZIMLARI
Ranglar bilan ishlash uchun bir qator tizimlar ishlab chiqilgan. Ulardan birinchisi qo‘shiluvchi ranglar tizimi deb ataladi. Xonadagi bir nechta chi- roqlami yoqsak, ular taratayotgan yorugTiklar qo‘shiladi va xona yanada yorishadi. Agar bu chiroqlar turli rangda boTsa, bu ranglar qo‘shilib, xona ulardan ko‘ra yorqinroq (ochroq) rangga kiradi. Boshqa ranglami uchta aso-
siy rang: qizil (Red), yashil (Green) va ko‘k (Blue) ranglami turli nisbatda qo‘shish bilan yaratish mumkin. Bu ranglaming nomlaridan qo‘shiluvchi ranglar tizimi nomi RGB olingan:
Bu ranglaming har birining yorqinligi 0 dan 255 gacha bo‘lishi mumkin. Natijada 256*256*256 ta (o‘n olti milliondan ko‘proq) ranglar hosil qilish mumkin. Masalan, yashil va ko‘k ranglar qo‘shilganda havo rang (ingliz ti- lida Cyan deb ataladi), qizil va ko‘k ranglar qo‘shilganda pushti (Magenta), qizil va yashil ranglar qo‘shilib sariq ( ) ranglar paydo bo‘ladi. Uchta
asosiy rang qo‘shilganda oq rang chiqadi.
Qo‘shiluvchi ranglar yordamida televizor va kompyuter monitori ekrani- dagi tasvirlaming ranglari hosil qilinadi.
Rasm darslaridan bilamizki, oq qog‘ozni bir necha rangdagi bo‘yoqlar bilan bo‘yasak, bu ranglar qo‘shilib, to‘qlashadi. Masalan, sariq va pushti ranglar bilan qog‘ozni bo‘yasak, qog‘oz qizil rangga kiradi. Bunda ranglar oq rangdan ayriladi va bu ranglar tizimi ayriluvchi ranglar tizimi deb ataladi.
Bu tizimda asosiy ranglar sifatida havo rang, pushti va sariq ranglar olingan. Bu uchta rang oq qog‘ozga surtilganda qog‘oz qora rangga kiradi. Lekin toza bo‘yoqlar olish juda qiyinligi sababli bu uchta rangdan hosil qilingan qora rang biron bir bo‘yoq tusiga kirib qoladi. Buning oldini olish uchun ayiriluvchi ranglar tizimida yuqoridagi uchta rang bilan birga qora rang ham ishlatiladi. Natijada qora ranglar ko‘p bo‘lgan tasvirlami yaratishda boshqa rangdagi bo‘yoqlaming sarflanishi ham keskin kamayadi.
Ranglaming bu tizimidan rangli printerlarda, plotterlarda hamda nashri- yotning bosma mashinalarida foydalaniladi. Bu tizim undagi asosiy ranglar nomlaridan olingan bo‘lib, CMYK (Cyan, Magenta, Yellow, blacK) deb ata- ladi. Bu tizimda har bir asosiy rang foizda ko‘rsatiladi.
PhotoShopda asosan dizaynerlar ishlashadi. Ular uchun qulay va tushu- narli bo‘lgan ranglar tizimi ham ishlab chiqilgan. Ulardan bin HSB deb ata- ladi. Bu nom ingliz tilidagi Hue (Rang turi), Saturation (Rang to‘yinganligi) Brightness (Rang yorqinligi) so‘zlaridan olingan.
Bu tizimda ranglar palitrasi doira shaklida qurilgan bo‘lib, har bir rang- ga uchta parametr mos keladi. Bu parametrlaming birinchisi kerakli rangni tanlash uchun xizmat qiladi. Asosiy ranglar doira chegarasi bo‘lgan aylanada joylashgan.
Ulami tanlash uchun aylanadagi nuqtaga mos keladigan markaziy burchak (0 dan 360 gradusgacha bo‘lgan qiymatni qabul qiladi) qiymati kiritiladi. 0° ga qizil, 120°
o° r ga yashil, 240° ga ko‘k rang mos keladi. Uddlamchi ranglar: sariq (60°), havorang (120°) va pushti (240°) lar asosiy ranglar orasida j oylashgan.
Bu ranglar bir-biri bilan qo‘shilib, yangi ranglar paydo bo‘ladi. Masalan, ko‘k rang (240°) bilan pushti rang (300°)
orasida siyohrang (270°) joylashgan.
Bddnchi parametr rangning to‘yinganligini bildiradi. Bu parametr 0 dan 100 gacha bo‘lgan qiymatni qabul qiladi. Bu parametming qiymati kamay- gani sari rangning to‘yinganligi ham kamayib boradi va 0 ga teng bo‘lganda bu rang oq rangga aylanib qoladi.
Bu parametrga mos keladigan ranglar tanlangan burchakning radiusi bo‘yicha joylashgan bo‘ladi. Bu radius bo‘ylab harakatlanganda doira chegarasi, ya’ni aylanada tanlangan rang to‘yinganligi kamayib borib oq rangga aylanadi.
ILIQ sovuQ Rangning uchinchi parametri tanlangan
QIZIL
birlamchi
Qizg‘ish
Qovoq
rang
qizg‘ish
binafsha
havo
rang
sarg‘ish
qovoq
rang
Yashil
SARIQ
birlamchi
sarg'ish
yashil
rangning yorqinligini bildiradi va 0 dan 100 gacha bo‘lgan qiymatlami qabul qi- ladi. Masalan, oq rang tanlangan bo‘l- sin. Uning yorqinligi 100 (foiz) ga teng bo‘lsa, u oqligicha qoladi. Yorqinlik 0 ga teng qilib olinsa, oq rang qora rangga aylanib qoladi. 50 ga teng bo‘lsa, kul rang, 25 ga teng bo‘lsa, to‘q kul rang, 75 ga teng bo‘lsa, och kul rangga aylanadi.
Bu tizimning yaxshi tomoni unda bir-birini to‘ldiruvchi va bir-biriga yaqin bo‘lgan ranglar yaqqol ko‘rinib turadi. Bir-birini to‘ldiruvchi ranglar deb doiraning bitta diametrida bir-biriga qarama-qarshi joylashgan ranglarga aytiladi.
Masalan, qizil va havo rang; va ko‘k; yashil va pushti ranglar; shu- ningdek, oq va qora ranglar bir-birini to‘ldiruvchi ranglar hisoblanadi. To‘l- diruvchi ranglardan biri fon uchun olinsa, ikkinchisi chiziqlar chizish, matn yozish uchun ishlatiladi. Bunda chiziq va yozuvlar fonda yaqqol ko‘rinib turadi. Matnning biron qismini ajratish uchun matnning asosiy rangiga yaqin- roq rang tanlanadi.
Ranglar ikki turga ajratiladi. Ulardan birinchi iliq ranglar, ikkinchisi esa sovuq ranglar deb ataladi. Iliq ranglarga tarkibida qizil va sariq ranglar ko‘proq bo‘lgan ranglar, sovuq ranglarga tarkibida ko‘k va siyoh ranglar ko‘proq bo‘lgan ranglar kiradi. Ayniqsa, ularga qora va kul ranglar aralashsa, ular yanada sovuqlashadi. Iliq va sovuq ranglar orasidagi yashil va binafsha ranglar neytral ranglar hisoblanadi.
Iliq ranglar odamning kayfiyatini ko‘taradi. Sovuq ranglar esa ruhiyatga yomon ta’sir qiladi. Dizayn bilan jiddiy shug‘ullanishni istaganlar iliq, sovuq, neytral ranglami va ular bilan ishlashni yaxshi bilib olishlari kerak.
YODDA SAQLANG!
Turli ranglar inson kayfiyatiga turlicha ta’sir qiladi.
SAVOL УА TOPSHIRIQLAR
Yorug‘lik nurlari haqida nimalar bilasiz?
Qo‘shiluvchi ranglar tizimi qanday ishlaydi?
Ayiriluvchi ranglar tizimi qanday ishlaydi?
HSB ranglar tizimi qanday ishlaydi?
HSB ranglar tizimidagi har bir parametr nimani anglatadi?
Bir-birini to‘ldiruvchi ranglar deb qanday ranglarga aytiladi?
UYGAVAZIFA
Mavzuga doir o‘nta test tuzing.
П
DARS. PHOTOSHOPDA RANGLAR BILAN
ISHLASH
Yuqorida ko‘rib chiqilgan ranglar tizimlari tabiatda uchraydigan ranglar- ning barchasini ham ko‘rsatib bera olmaydi. Ulaming yana bir kamchiligi, bu tizimlar apparatga bog‘liqdir. Boshqacha aytganda, bir tizimda ishlaydigan ikkita turli qurilma ranglami bir xil ko‘rsata olmaydi.
Apparatlarga bog‘liq bo‘lmagan va ranglami qamrab olishi eng katta bo‘lgan ti- zim ishlab chiqilgan bo‘lib, u Lab deb atala- di. Ulardan birinchisi rangning yomg‘ligini (ingliz tilidagi Lightless so‘zidan olingan) anglatadi. Ikkinchi parametr a esa rangning qizildan yashilgacha, uchinchi parametr b rangning sariqdan ko‘k ranggacha bo‘lgan o‘zgarishini aniqlaydi.
PhotoShopda bu tizimdan yuqorida kel- tirilgan bir tizimdan ikkinchisiga o‘tishda foydalaniladi. Ya’ni bir tizimdan olingan rang awal Lab tizimiga o‘tkaziladi, so‘ng undan boshqa tizimga o‘giriladi.
OK
Color Picker (Foreground Color)
□ Only Web Colors
Cancel
О H:
|
230
|
C
|
L: 43
|
St
|
67
|
%
|
: * э: 21
|
|
9:
|
82j
|
%
|
b: -64
|
|
R:
|
69
|
|
С: 7B
|
%
|
G:
|
92
|
|
M: 68
|
%
|
B:
|
209
|
|
Y; 0
|
%
|
# 455cd 1
|
|
K; 0
|
%
|
A
И
e
■
current
Add to Swatches
Color Libraries
PhotoShopda eng ko‘p bajariladigan amallardanbiri bu ranglami tanlash- dir. Ranglami tanlashning bir necha usullari bo‘lib, ulardan biri Палитра цветов (Ranglar palitrasi) dan foydalanishdir. Bu muloqot oynasini ekranga chaqirish uchun uskunalar panelidagi (asosiy yoki fon rang) uskunasini tan- laymiz.
Oynaning o‘rtasidagi vertikal surgichni siljitib, kerakli ranglar sohasiga o‘tamiz. 0‘ng tomonda bu sohadagi ranglar ancha batafsil ko‘rsatiladi. Un- dan kerakli rangni sichqonchaning chap tugmasini bosib tanlash mumkin. Oynaning o‘ng tomonida rangni to‘rtta tizimdan birida kerakli parametrlami kiritib ham tanlash mumkin.
Rang tanlashning ikkinchi yo‘li palitralar sohasidagi Цвет (Rang) pa- litrasidan foydalanishdir. Uning sarlavhasining o‘ng tomonidagi yashirin menyudan kerakli ranglar tizimini tanlab olish mumkin. Ekranda paydo bo‘l- gan gorizontal surgichlami surib, kerakli rang tanlanadi.
Bu palitra bilan birga Образцы (Namunalar) nomli palitra joylashgan. Bu palitrada awaldan tanlab qo‘yilgan bir qator ranglar bo‘lib, ulami sichqon- cha yordamida tanlash mumkin:
Bu palitraning yashirin menyusida awaldan aniqlab qo‘yilgan namuna- laming boshqa to‘plamlarini tanlash, yaratilgan to‘plamni yangi nom bilan saqlash, saqlab qo‘yilgan to‘plamlami qaytadan yuklab olish, palitra oynasi- ning ko‘rinishini o‘zgartirish kabi amallami bajarish mumkin.
Indekslangan ranglardan nashriyotlarda, animatsiya yaratishda va Internet tarmog‘ida, shu jumladan web sahifalarda keng foydalaniladi.
Oq-qora suratlami saqlashda yarim tusli (kulrangning turli tuslaridan) foydalaniladi. Bunda har bir piksel uchun bir bayt ajratiladi va piksel kul rangning 256 ta tusidan biri ko‘rinishida bo‘lishi mumkin.
YODDA SAQLANG!
Ranglar kompyuter grafikasining asosini tashkil etadi.
SAVOL VA TOPSHIRIQLAR
Lab ranglar tizimi qanday ishlaydi?
Lab ranglar tizimidagi har bir parametr nimani anglatadi?
Ranglar palitrasi bilan qanday ishlanadi?
PhotoShopga biror tasvir yuklang. Uning ranglar tizimini boshqala- riga o‘tkazing va yangi nom bilan saqlab qo‘ying.
Yarim tusli ranglar tizimida saqlangan oq-qora suratning qayta rang- li tizimga o‘tkazing va undagi o‘zgarishlami izohlang.
UYGAVAZIFA
Palitralar sohasida ranglar bilan ishlashni mashq qiling.
DARS. KANALLAR VA FILTRLAR
HAQIDA MA’LUMOT
Ranglar tizimida har bir rang bir nechta tashkil etuvchiga ajratiladi. RGB tizimida ranglar qizil, yashil va ko‘k tashkil etuvchi ranglarga ajraladi. Tasvir- ning har bir pikseli o‘z rangiga ega va barcha piksellar uchun bu ranglaming tashkil etuvchilarini qo‘lda aniqlab chiqishning deyarli iloji yo‘q. Photoshop bu yerda ham yordamga keladi. Uning Каналы (Kanallar) palitrasi aynan shu maqsadga xizmat qiladi.
Biror rasmni yuklab olib, Каналы (Kanallar) palitrasini ochamiz. Buning uchun asosiy menyuning Окно (Oyna) bo‘limidagi Каналы (Kanallar) ban- dini tanlaymiz. Palitraning RGB tizimi uchun ko‘rinishi quyida keltirilgan.
CMYK ranglar tizimiga mos keluvchi kanallar quyidagi rasmda keltirilgan. Ulami ko‘rsatish uchun tasviming ranglar tizimini o‘zgartirish kerak
Rasmda faqat bitta tashkil etuvchini qoldirish uchun unga mos kanalni qoldirib, qolganlarini yopish kerak. Buning uchun bu kanalga mos qo‘sh- tugmani bosish yetarli. Qizil kanalga Ctrl+3, yashil kanalga Ctrl+4, ko‘k kanalga Ctrl+5 qo‘shtugmalari mos qo‘yilgan. Ulami navbatma-navbat bosib, rasmning o‘zgarishini kuzatamiz.
bo‘ladi. Birning uchun asosiy menyuning Изображение (Tasvir) bo‘limining birinchi bandi - Режим (Tartib) ni, paydo bo‘lgan yangi menyudan CMYK bandini tanlaymiz.
Kanallarga yangisini qo‘shish mumkin. Bunday kanallardan biri alfa kanal deb ataladi. Alfa kanallar tasvimmg bir qismini ajratib olish uchun ish- latiladi.
Filtrlar PhotoShopning yana bir kuchli tomonidir. Filtr deb oldindan bel- gilab qo‘yilgan algoritm bo‘yicha tasvimi qayta ishlashga aytiladi.
Filtrlar asosiy menyuning Фильтр (Filtr) bo‘limida yig‘ilgan. Bu bo‘limning bandlari quyidagi rasmda keltirilgan:
Исправление перспективы...
|
Alt+Ctrl+V
|
! I
l—- ! 11! S
|
Видео
|
►
|
|
I Искажение k
|
|
Волна...
|
Оформление
|
►
|
Дисторсия...
|
Размытие
|
►
|
Зигзаг.,,
|
Рендеринг
|
►
|
Искривление...
|
Стилизация
|
►
|
Полярные координаты...
|
Усиление резкости
|
►
|
Рябь...
|
Шум
|
V
|
Скручивание..,
|
Другое
|
►
|
Смещение...
|
niriimarr
|
►
|
Сферизация.,.
|
Bo‘limning birinchi yarmida ko‘p ishlatiladigan filtrlar va ularga mos qo‘yilgan qo‘shtugmalar keltirilgan. Bo*limning ikkinchi yarmida qolgan filtrlar 10 ta guruhga bo‘lib chiqilgan. Oxirgi band yordamida intemetdan yangi filtrlami yuklab olish mumkin.
Filtrlaming qo*llanishiga misollar quyidagi rasmlarda keltirilgan. Bu filtrlar Стилизация (Stillashtirish) guruhining Выделение края (Chetini aj- ratish) va Тиснение (0‘yib chiqish) filtrlaridir:
Quyidagi rasmlarda Искажения (Buzilish) guruhidagi Дисторсия (Egri- lash) va Зигзаг (Egri-bugri) filtrlarining qo‘llanishi ko*rsatilgan:
YODDA SAQLANG!
Filtrlar orqali tasvirlami tez qayta ishlash mumkin.
SAVOL VA TOPSHIRIQLAR
RGB va CMYK ranglar tizimida nechta kanal bor?
Filtrlar qanday qilib ishga tushiriladi?
Asosiy menyuning Фильтр (Filtr) bo‘limidagi bandlar necha guruhga bo‘linadi?
Kuchukcha yoki jo‘ja rasmini yuklab olib, unga turli filtrlami qo‘l- lab ко‘ring va muvaffaqiyatli chiqqan suratlami yangi nom bilan saq- lab qo‘ying.
Fotosuratni yuklab olib, uni rassom tomonidan chizilgan surat ko’ri- nishiga o‘tkazing.
UYGAVAZIFA
Asosiy menyuning Фильтр (Filtr) bo‘limi ikkinchi qismidagi filtrlar- ning bir nechtasini qo'llab yangi tasvirlar hosil qiling.
DARS. MO‘YQALAM VA QALAM BILAN
ISHLASH
Photoshop foydalanuvchilari orasida fotograflar bilan birga dizaynerlar, rassomlar ham ko‘p uchraydi. Ular uchun tayyor rasmlami qayta ishlash bilan birga yangi tasvirlami yaratish ham muhim. Biming uchun chizish usku- nalaridan foydalanish kerak bo‘ladi.
PhotoShopda chizish uskunalaridan Кисть (Mo‘yqalam), Карандаш (Qalam) va Линия (Chiziq) mavjud bo‘lib, ular yordamida mos ravishda chiziqlami chizish, sohalami bo‘yash va tasvirga tayyor geometrik shakllar-
ni kiritish mumkin. Bundan tashqari, tasvirlarga vektor grafika elementlarini joylash uchun Перо (Pat) deb ataluvchi uskuna ham mavjud.
Mo‘yqalam va qalam uskunalari uskunalar panelida bitta tugma ostiga joylangan. Bu tugma uskunalar panelining to‘rtinchi qatori ikkinchi ustuni- da joylashgan. Uning ustiga sichqonchani olib kelib, o‘ng tugmasini bossak, unga mos uskunalar ro‘yxati chiqadi. Bu uskunalami chaqirish uchun klavia- turada lotin harfi В ni bir yoki bir necha marta bosish ham mumkin:
0
|
Инструмент 'Кисть' E
|
i
|
■ ■ $ Инструмент Карандаш В
|
|
|
