|
-rasm.Ular linzadan shunday sinib o’tadiki, ularlinzaning orqa tomonidagi fokal nuqtada kesishadi
|
| bet | 5/10 | | Sana | 16.07.2024 | | Hajmi | 1,21 Mb. | | #267736 |
Bog'liq Fizika 2 1-mavzu6.8-rasm.Ular linzadan shunday sinib o’tadiki, ularlinzaning orqa tomonidagi fokal nuqtada kesishadi.
Odatda, yig‘uvchi linzadan farqli, sochuvchi linzalarda mavhum fokuslar mavjud bo‘ladi (6.9 - rasm).
6.9 – rasm. Sochuvchi linzada yorug‘lik nurining tarqalishi.
Linzaning optik kuchi ifodasidan foydalanib linzaning ifodasini quyidagicha yozish mumkin:
Sochuvchi linzalar uchun f va b masofalar manfiy hisoblanadi.
Linzalarda buyumning tasviri quyidagi nurlar orqali amalga oshiriladi:
· linzaning optik markazidan o‘tuvchi nur;
· bosh optik o‘qqa parallel yo‘nalgan nur (bu nur linzadan singanda linzaning ikkinchi fokusi orqali o‘tadi);
· linzaning birinchi fokusi orqali o‘tadigan nur (bu nur linzada singandan so‘ng, linzaning bosh optik o‘qiga parallel bo‘lib chiqadi).
Botiq yupqa linzadagi fokal nuqtalarning roli esa aksincha:
6.10 - rasmda yig‘uvchi linza orqali tasvirni tuzish usuli keltirilgan. Tasvir va buyumning chiziqli o‘lchamlari nisbati linzaning chiziqli kattalashtirishi deb ataladi.
6.10 – rasm.Yig‘uvchi linzada tasvirni hosil qilish.
c.Asosiy fotometrik kattaliklar va ularning birliklari
Yorug‘lik nuri va uning manbalari jadalligini o‘lchash bilan shug‘ullanadigan optikaning bo‘limi – fotometriya deb ataladi. Fotometriyada quyidagi kattaliklar ishlatiladi:
· energetik kattaliklar – optik nurlanishning energetik parametrlarini tavsiflaydilar;
· yorug‘lik kattaliklari – yorug‘likning fiziologik ta’sirini tavsiflaydilar.
Boshida linzaning fokusi tomon yo’nalgan yorug’lik nurlari esa linza tomonidan tashqari tomonga yo’naltirib yuboriladi va linza o’qiga parallel harakatlanadi.
Energetik kattaliklar
1. Fe – nurlanish oqimi, nurlanish energiyasining (W) nurlanish vaqtiga (t) nisbatiga aytiladi:
Nurlanish oqimining o‘lchov birligi Vattdan (Vt) iborat.
2. Yoritish yoki nurlanish qobiliyati Re – sirtning Fe nurlanish oqimini shu sirtning ko‘ndalang kesimi yuzasiga nisbatiga teng:
ya’ni sirtning nurlanish oqimi zichligini bildiradi.
Nurlanishning birligi Vt/m2 dan iborat.
3. Yorug‘likning energetik kuchi Ie - nuqtaviy nurlanish oqimi Fe ni, shu nurlanish tarqalayotgan teles burchakka (w) nisbatiga tengdir:
Yorug‘likning energetik kuchi birligi bir steradian burchakka to‘g‘ri kelgan bir Vattli nurlanish oqimini bildiradi (Vt/sr).
4. Energetik ravshanlik Ve - nurlayotgan sirt elementi yorug‘ligi energetik kuchini DIe, nurlanish yo‘nalishiga perpendikulyar bo‘lgan tekislikdagi element yuzasi proektsiyasiga nisbatiga teng kattalik bilan o‘lchanadi:
Energetik ravshanlik birligi Vt/sr.m2 ga tengdir.
5. Energetik yoritilganlik Ee - yoritiladigan birlik yuzaga tushayotgan nurlanish oqimiga teng kattalikdir. Uning birligi Vt/m2 dir.
|
| |
