|
1-dars Sana: Mavzu: Jismlarning elektrlanishi Darsning maqsadiBog'liq 8-sinf-fizika-namuna3.Yangi mavzuning bayoni.
Dastlabki davrlarda musbat zaryadlanish deb mmaning zaryadi qabul qilingan? Shu kabi
savollarga javoblar olinganidan so‘ng yangi mavzuga doir tajribalar ko‘rsatiladi. Awalo
jismlaming zaryadlanganligini ko'rsatuvchi elektroskop tuzilishi tushuntiriladi. Bunda
yaproqchalaming cchilishiga sabab, ulaming bir xil ishorada zaryadlaiiishi va shunga ko‘ra bir-
biridan itarilishi tushuntiriladi.
Shu yerda tajribalar o‘tkazishga doir bir qancha misollar
m
aytib o'tamiz.Kahrabo
tayoqchasining sirti uzoq vaqt yorug'lik ta’sirida yotgan bo'lsa, tok o'tkazadigan boiib qoladi.
Shunga ko‘ra u ishqalanganda zaryadlanmaydi. Uni tajribalar oldidan qum qog'oz bilan ishqalab
tozalash kerak. Tayoqchani albatta qorong‘ida saqlash kerak.
Ko'pgina izolator vazifasini o'tovchi shisha, chinni, sluda va shunga o‘xshash moddalardan
yasalgan steijenlar usti namlik, kir bilan qoplansa, ularning elektr o‘tkazish xususiyati ortib
qoladi. Shu sababli tajriba oldidan ulami quruq latta bilan artish hamda elektr plitkasi yordamida
quritish lozim.
0‘quvchilarga moddalaming elektr zaryadlarini o‘tkazish xususiyatini tushun- tirishda
darslikdagi shu mavzuda keltirilgan tajribani ko'rsatiladi.Bunda metall steqen elektr zaryadlami
yaxshi o'tkazishi, shisha yoki chinni steijen esa o‘tkazmasligi ko‘rsatiladi (darslikda 9-
rasm).Bunda
0‘quvchilarga barcha jism- lami ishqalab elektrlash mumkinligi, lekin ayrimlarida
bu zaryadlar erkin ko‘cha olishi, boshqalarida esa ko'cha olmasligi tushuntiriladi.Metall
plastinada ham ishqalanish tufayli zaryad hosil qilish mumkin.Buning uchun plastinkaning qo‘l
bilan ushlaydigan qismi izolator bilan qoplangan bo'lishi kerak.
Maktab «Fizika» fani xonasida elektrometr mavjud bo'lishi kerak.lining ishlash tamoyili ham
bir xil
ishorada zaryadlangan jismlaming o‘zaro itarishishiga asoslanganligi
tushuntiriladi.Bunda strelkaning og'ishi elektro- metrga berilgan zaryad miqdoriga bog'liq
bo'lganligidan
undan
zaryad
miqdorini
baholashda
foydalanish
mumkinligi
tushuntiriladi.Darsni mus- tahkamlash uchun o'quvchilarga quyidagi savcllami berish mumkin.
|
| |
