Yalpi ishchi kuchi va uni takror ishlab chiqarish
REJA:
1.Iqtisodiy o‘sish.
2.
Yalpi ishchi kuchi va uni takror ishlab chiqarish
3.Yalpi ishchi kuchi va uni takror ishlab chiqarish.
4. Adabiyotlar.
Iqtisodiy o‗sish deganda bevosita yalpi ichki mahsulot (YaIM) va uning aholi
jon boshiga to‗g‗ri keluvchi qiymatining ortishi tushuniladi. Agar maqsad
mamlakatning iqtisodiy salohiyatini baholash bo‗lsa,
u holda YaIM hajmining
o‗sish suratlaridan foydalaniladi. Aholi jon boshiga to‗g‗ri keluvchi YaIM esa
aholining turmush darajasini baholashda qo‗llaniladi. Ushbu holatda YaIM
hajmining o‗zgarish sur'ati bilan aholi sonining o‗zgarish sur'ati hisobga olinadi.
Agar YaIM hajmining o‗zgarish sur'ati aholi sonining o‗zgarish sur'atidan
yuqori bo‗lsa, aholining turmush farovonligi ortadi. Agar ushbu ko‗rsatkichlar bir
xil bo‗lsa, aholining turmush darajasi o‗zgarmaydi. Mabodo, YaIM hajmining
o‗zgarish sur'ati aholi sonining o‗zgarish sur'atidan ortda qolsa, aholi turmush
darajasining pasayishi kuzatiladi.Bu o‗rinda iqtisodiy o‗sishga ta'sir qiluvchi ikki
omilni keltirish kerak bo‗ladi. Ular: ekstensiv
va intensiv omillar
hisoblanadi.Ekstensiv omil deganda ishlab chiqarishning eski shakli saqlab
qolingan holda dehqonchilikda yer maydonini kengaytirish,
sanoatda yangi
quvvatlarni ishga tushirish orqali erishilgan iqtisodiy o‗sish tushuniladi.
Misol uchun, bir gektar pomidor maydonidan o‗rtacha 20 tonna hosil
olinadi. Ekstensiv omilda pomidor ishlab chiqarish
hajmini ikki marta oshirish
uchun yana bir gektar yerga pomidor ekiladi va barcha agrotexnika tadbirlari
xuddi oldingi bir gektar yerdagi kabi amalga oshiriladi, natijada yana 20
tonna
hosil olinib, umumiy hosil 40 tonnaga yetkaziladi. Yoki non ishlab chiqarishni ikki
hissa ko‗paytirish uchun mavjud korxonaga qo‗shimcha ravishda xuddi shunday
quvvatga ega bo‗lgan yana bir korxona quriladi. Ekstensiv rivojlanishda, agar u
sof holda
amalga oshirilsa, ishlab chiqarish samaradorligi o‗zgarmay qoladi.
Iqtisodiy o‗sishning intensiv omiliga esa mahsulot chiqarish miqyoslarini
kengaytirishga ishlab chiqarish vositalarini sifat jihatidan takomillashtirish, ya'ni
ilg‗or texnologiyalarni qo‗llash, ishchilar malakasini oshirish, shuningdek, mavjud
ishlab chiqarish salohiyatidan samarali foydalanish orqali erishiladi. Mazkur omil
ishlab chiqarishning ichki resurslaridan unumli foydalangan holda, ortiqcha kuch,
mablag‗ sarflamasdan mahsulot miqdorining o‗sishi va sifatining oshishida o‗z
ifodasini topadi.
. Iqtisodiy o‗sishning omillariga quyidagilardan qaysi biri kiritilmaydi ?
*A).tadbirkorlik qobiliyati
B).tabiiy resurslarning miqdori
va sifati
C).mehnat resurslarining miqdori va sifati
D).ishlab chiqarishning texnologik darajasi
