|
Mavzu: Beznis subyektlarining iqtisodiy usishga tasir etuvchi omillar
|
| Sana | 16.12.2023 | | Hajmi | 0,61 Mb. | | #120998 |
Bog'liq biznesda bugalteriya hisobi maruza Mavzu: Beznis subyektlarining iqtisodiy usishga tasir etuvchi omillar. Fan: biznesda bug’alteriya hisobi.(maruza) Bajardi: nigmatova.d
Iqtisodiy o'sishning ikkita asosiy turi mavjud: ekstensiv va intensiv. Ekstensiv iqtisodiy oʻsish deganda ishlab chiqarish omillarining sifat jihatidan oʻzgarmasligi bilan mahsulot va xizmatlar ishlab chiqarish hajmining sof miqdoriy oʻsishi tushuniladi. Iqtisodiy o'sishning ekstensiv omillariga band bo'lgan ishchilar sonining ko'payishi; iste'mol qilinadigan xomashyo va materiallar, yoqilg'i hajmining o'sishi; texnologiyaning hozirgi darajasini saqlab qolgan holda investitsiyalarni oshirish kiradi. Iqtisodiyotning intensiv o‘sishi mahsulot va xizmatlar ishlab chiqarish hajmining ko‘payishi ishlab chiqarish omillari samaradorligini oshirish hisobiga ta’minlanishi bilan bog‘liq.
Ushbu turdagi ishlab chiqarish cheklangan ishlab chiqarish resurslarini yengib o'tishga olib keladi, texnologik jarayonni rag'batlantiradi. Intensiv iqtisodiy o‘sish omillari: fan-texnika taraqqiyotini jadallashtirish (birinchi navbatda, asosiy fondlarni yangilash hisobiga yangi texnologiyani joriy etish); asosiy va aylanma mablag'lardan foydalanishni takomillashtirish; xodimlarning malakasini oshirish; ishlab chiqarishni tashkil etishni takomillashtirishdan iborat. Haqiqatda ikkita qarama-qarshi turdagi iqtisodiy o‘sish bir-biriga bog'lanishi, birgalikda mavjud bo'lishi mumkin, chunki ishlab chiqarish resurslarining ayrim turlaridan intensiv foydalanish ko'pincha boshqalardan keng foydalanish orqali erishiladi.
Shunday qilib, biz ishlatiladigan ishlab chiqarish omillari sonining ko'payishi va asbob-uskunalar va texnologiyani takomillashtirish natijasida ishlab chiqarish quvvatining oshishi bilan yuzaga keladigan aralash turdagi iqtisodiy o‘sish haqida gapirishimiz mumkin. Qoida tariqasida, qaysi omillar ustun bo'lishiga qarab, iqtisodiy o'sishning asosan ekstensiv yoki asosan intensiv turlari haqida gapiriladi. Iqtisodiy o'sishni o'rganishda, aksariyat iqtisodiy muammolarni o'rganishda bo'lgani kabi, vaqt omili ham muhim ahamiyatga ega. Vaqt o'tishi bilan intensiv o'sish omillari keng tarqalishi mumkin. Iqtisodiy o'sish milliy mahsulotning ayrim ko'rsatkichlarining ma'lum vaqt oralig'ida o'sishi sifatida o'lchanadi.
Ekstensiv iqtisodiy o'sish ishlab chiqarishning texnik tarkibiy qismining bir xil darajasini saqlab qolgan holda ishlab chiqarilgan tovarlar va xizmatlar sonini ko'paytirishni nazarda tutadi. Ushbu yondashuv vositasi qo'shimcha xodimlarni yollash yoki ishlab chiqarishga investitsiyalarni ko'paytirish, xom ashyo sotib olish va ishlab chiqarishni kengaytirish bo'lishi mumkin. Ushbu usullar bir xil mahsulot yoki xizmatni ishlab chiqarishni ko'paytirishga va shu orqali yalpi ichki mahsulotning umumiy darajasini oshirishga imkon beradi.
Intensiv iqtisodiy o'sish, iqtisodiy sifatni oshirish bilan bog'liq. Masalan, mahsulot birligini ishlab chiqarishda xomashyo sarfini kamaytirish bo‘yicha ilmiy-tadqiqot ishlari olib borilmoqda, ishlab chiqarish texnologiyasi takomillashtirish intensiv iqtisodiy o‘sishga sabab bo‘ladi. Shunday qilib, intensiv iqtisodiy o'sish tovarlar va xizmatlar ishlab chiqarishning yanada zamonaviy va progressiv usullaridan foydalanishga asoslangan. Zamonaviy dunyoda iqtisodiy o'sishning faqat bitta turi kuzatilgan misollar yo'qligini tushunish muhimdir. Masalan, qo'shimcha ishchilarni yollash va eski xodimlarni yangi ishlab chiqarish texnologiyalariga o'rgatish tartiblari bo'lishi mumkin. Amerikalik iqtisodchilar Kempbell Makkonnel va Stenli Bryu tadqiqotiga ko‘ra, mamlakatning iqtisodiy o‘sishi olti omil bilan belgilanadi:
E’tiboringiz uchun rahmat!
|
| |
