|
1-Ma’ruza Mavzu: Fanga kirish. Avtоmatik bоshqarish sistemalari – elementlar majmuasi
|
| bet | 1/4 | | Sana | 06.02.2024 | | Hajmi | 1,1 Mb. | | #151945 |
Bog'liq 1-маъруза
1-Ma’ruza
Mavzu: Fanga kirish. Avtоmatik bоshqarish sistemalari – elementlar majmuasi
Hozirgi vaqtda xalq xo ‘jalig ining barcha sohalarida avto- matlashtirish jadal suratlarda olib borilmoqda, avtomatlashtirilgan agregat mashinalar, potok liniyalari, sex va zavodlar barpo bo‘l- moqda.
Inson eng avval og‘ir jismoniy mehnat turlari (energiya va haraktlantiruvchi kuch manbai vazifasini bajarish) dan ozod boTishga erishgan. Bu o‘rinda u tabiiy energiya manbalaridan (suv, shamol va b.) foydalangan. Keyinchalik bug4va elektr mashinalarini yaratilishi va ulaming ishlab chiqarishda qoMlanilishi bilan bog‘liq boMgan fan va texnika taraqqiyotining birinchi bosqichi ishlab chiqarish jarayonlarini mexanizatsiyalash fazasi boshlandi.
Ishlab chiqarish sistemalarining asosiy elementlaridan biri bu texnologik jarayondir. Texnologik jarayon - mehnat qurollari holati o‘zgaruvchi yoki ta’minlovchi harakatlardir. Texnologik jarayonlar texnologik operatsiyalardan iborat va u bitta ish joyida bajariladi. Texnologik rejim - texnologik jarayonning o‘zgaruvchi qiymatlaridir. Texnologik jarayon matematik tarzda quyidagicha shakllanadi.
Ro-texnologik qurilma agregatlaming parametrlari majmuasi;
Pc-xom ashyo parametrlarining majmuasi;
Pp-jarayon parametrlarining to‘plami;
Pp- mahsulot parametri to‘plami;
Ik, Ich - kirish, chiqish oqimlari parametrlarining intensivligi. Texnologik jarayonning matematik javobini qurushida, ayrim element operatsiyalari bilan qaraladi.
Avtomatika - fan va texnikaning alohida sohasi boMib, avto- matik boshqarish nazariyasi, avtomatik tizimlar yaratish prinsiplari va bu tizimlarda qo‘llaniladigan texnik vositalar bilan shug‘ullanadi. Avtomatika so‘zi grekcha so‘zdan olingan bo‘lib, o‘zi hara- katlanuvchan moslamani anglatadi. Avtomatika fan sifatida XVIII asming ikkinchi yarmida, ya’ni ip-yigiruv, tikuv stanoklari va bug4 mashinalari kabi birinchi murakkab mashina - qurilmalarining pay- do boMish davridan ishlatila boshlandi.
Avtomatik qurilma Polzunov bug4 mashinasi (1765-y.) yara- tilgan. Bu mashina oddiy shamol va gidravlik dvigatellarning o ‘rniga ishlatilgan va odam ishtirokisiz suvning sathini rostlagan. Avtomatik rostlashning asosiy prinsiplarini ingliz olimi F. Maksvell tomonidan 1868-yilda ishlab chiqildi.
Texnikaning rivojlanishi va odamlaming og‘ir qo‘l mehnatidan bo‘shashiga qaram asdan, ish jarayonlari va mehnat qurollarini boshqarish kengayib va murakkablashib bordi. Ayrim holatlarda esa maxsus qo‘shimcha elementlarsiz mexanizatsiyalashgan ishlab chiqarishni boshqarish im koniyatlari m urakkablashdi. Bu esa o ‘z navbatida, avtomatikaning muhimligini va uni rivojlantirish kerakligini isbotladi.
|
| |
