Elektr yuritma - mashinalar ishchi organlarini xarakatga keltirishga,
ular texnologik jarayonlarini boshkarishga va elektr о‘zgartirgich EО‘,
elektromexanik о‘zgartirgich EMО‘, mexanik о‘zgartirgich va boshkarish
kurilmasidan (BK) iborat zamonaviy elektromexanik sistemadir.
Elektr yuritmalarni zamonaviy texnologiyalardagi roli
Elektr energiyani mexanik energiyaga о‘zgartish barcha jarayonlarini elektr
yuritma bajaradi. (sanoatda 90% motorlar elektr motorlari).
Elektr energiya afzalligi:
- energiyani uzok masofalarga uzatish imkonyati;
- ishga
doimiy tayyorlik;
- boshka energiya turlariga yengil о‘zgarishi;
Agar xisoblash texnikasini zamonaviy texnologiyalar miyasi deb atashsa,
dasturlangan mexanik ishni berilgan anikda bajaruvchi
elektr yuritma zamonaviy
texnologiyalar muskuli xisoblanadi.
Elektr yuritmalar kuvvatlari diapazone priborlar sistemasida
10
12
(mk Vt) dan bit necha un MVt kompressorlar yuritmalarigacha buladi.
Kullaniladigan tezlik diapazoni bir necha soatda 10
12
- bir aylanishdan (yarim
о‘tkazgichlardan kristallarni tortib olishdagi ) bir minutda 150 000 ming aylanishlar
gacha (yukori aniklikdagi silliklash dastgoxlarida) bо‘ladi.
Demak elektr yuritmalari kо‘llanilish soxasi juda keng sun’iy
yurakdan
xarakatlanadigan ekskavatorgacha.
Avtomatlashtirilgan elektromexanik sistema funksional sxemasi
Elektr yuritma tarkibiy tuzilishi bо‘yicha elektrotexnik va mexanik
qurilmalardan iborat
elektromexanik tizimdir (1.1 – rasm).
Har qanday elektr
yuritma (6) ning asosiy elementi elektr motor (1) dir. Elektr motor elektr energiya
(EE) ni mexanik (ME) ga о‘zgartiruvchi elektromexanik о‘zgartkichdir. Elektr
motorda hosil qilingan mexanik energiya uzatish qurilmasi (8)
orqali ishchi
mashinaning ijrochi organi (7) ga uzatiladi. Uzatish qurilmasining vazifasi elektr
motor harakati bilan ijrochi organ harakatini о‘zaro moslashtirishdir.
