|
Axborotni jamlash va uzatish tuzilraasi (AJUT)
|
| bet | 22/72 | | Sana | 14.05.2024 | | Hajmi | 6,06 Mb. | | #230781 |
Bog'liq Elektr tarmoqlari. texnikumAxborotni jamlash va uzatish tuzilraasi (AJUT) shaxsiy kompyuter yoki noutbuk asosida ishlaydi va quyidagi amallami bajaradi:
masofada joylashgan barcha o‘lchash majmualaridan o‘lchangan kaltaliklarni maxsus dasturga asosan bir vaqtda so‘rab oladi;
CHM dasturlar asosida kerakli algebraik amahami bajaradi va tijorat yoki nazorat kattalikJarini hisoblab monitorga chiqaradi. So’ng yuqori pog‘onali ENHATga uzatadi. Axborotni arxivlab saqlaydi;
nazorat kattaliklar asosida birlamclii energotejash tadbir- larini ishlab chiqadi:
energotejash tadbirlarining bajarilishini nazorat qiladi;
olingan axborotga aralashuvlardan himoya qiladi;
yuqori pog‘onali ENHAT uchun istalgan oichash maj- muasidan qo'shimcha axborot olish imkoniyatini beradi;
barcha mxsatsiz aralashuvlarni maxsus jumalda oichash majmuasini amqlab qayd qiladi.
Tijorat va nazorat-o‘lchov ENHATlar
Hozirgi vaqtda ENHATlar, asosan, ikki turdagi vazifani bajaradi.
Birinchisi, bu tijorat qaydlov vazifasi, ya’ni elektr ener- giyaning oldi-sotdi mahsulot sifatida sotuvchidan iste’molchiga uzatiladigan elektr energiyani yuqori aniqlik va ishonclililik bilan qayd lash, ma’lum vaqt davomida kirim-chiqim (balans) hisoblarini tayyorlab, ikki tomon munosabatlarini aniqlash, OAI hududiy elektr tarmoqlari sotuvchi sifatida TES, GES, AESdan elektr energiyani olib, barcha iste’molchilarga uzatib, taqsimlovchi korxonadir.
Tijorat oTchov-axborot tizimi (TO‘AT) faqat tasdiqlangan aniqlik sinfi G=0,25 va 0,5, ya’ni protsessorli elektron hisoblagich bilan jihozlanishi lozim. Shuningdek, tijorat o‘lchov- axborot tizimiga quyidagi shartlar qo‘yiladi.
Elektr ta’minlovchi va har bir alohida iste’molchilar o‘rta- sida o‘lchov-axborot tizimini o‘matish, sozlash va test sinovlari o‘tkazilganligi to‘g‘risida dalolatnoma tuzilishi lozim. Ma’lum davr mobaynida, misol uchun A? =30 daqiqada iste’molchi sarflagan elektr energiya va texnologik isroflaming o‘rta qiymatini hisoblash CHM dasturi bilan ta’minlashi kerak.
Nazorat-o‘lchov tizimida qo‘haniladigan jarayonlar elektron hisoblagichlarining aniqlik sinfi 1,0 bo‘lishi mumkin, lekin hisoblar ishonchliligi yuqori bo'lislii shart, ya’ni iste’mol- chining ma’lum vaqt davomida o‘rtacha iste’mol qilingan elektr energiyasi qiymatining matematik modeli va algoritmi haqiqiy kattaliklarni aks ettirishi lozim. Matematik model va algoritmlar soha mutaxassislari, CHM dasturlari dasturchilari tomonidan tuziladi.
Elektr energiyaning iste’moli va isroflarini hisoblash usuhari sutkali ishlab chiqarish sohalarining iste’mol grafiklarini tavsiflovchi koeflitsiyentlardan foydalanishga asoslangan. Bu koeflitsiyentlar taxminiy kattaliklar bo‘lib, ma’lumotnomalar- dan olinadi, demak, hisoblammg aniqligi past. Shuning uchun hozirgi vaqtda hisoblash modellari protsessorh elektron hisobla- giclilanhng imkoniyatlariga tayangan holda islilab chiqilgan va aniqligi hamda ishonchliligi yuqori.
Tijorat ENHATni elektr energiya ta’minlovchi korxonaga kerakli axborotni to‘liq va o‘zaro hisob-kitoblarni amalga oshhish uchun yetarli miqdorda yetkaza olishi lozim. Tijorat ENHAT ko‘p darajali elektr tarmoqning barcha qismlarini o‘ziga mujas- samlagan yagona axborot avtomatik tizimi bo‘lib, yagona bhlam- chi axborot bazasidan foydalanish kerak.
Axborot bazasi hisoblami bajarislii uchun mos ravishda tarldb- langan va ma’muriy xususiyatlangan jarayondan iborat boTadi.
Hozirgi vaqtda «I ls(cr Metronika» kompaniyasi va uning Rossiyadagi vakili «Alfa-Plyus», «Yevro-Alfa» va «Alfa-Smart» AS 1440 markali protsessorli elektron hisoblagichlarni CHM dasturlar paketi bilan birgalikda o‘rnatib, sozlasli ishlarini bajaradi.
Elektr tarinoq ko‘p darajali EiSllAriarining vazifali tu/ilishi
Iqtisodiyotning barcha sohalarida modcrni/alsiyalashning asosiy maqsadlaridan biri energetik yoqilg‘i, neft, gaz, toshko‘mir va elektr energiyani tejash muammosini yechishdir. Bulling uchun, birinchi navbatda, energotejash kamxarajat tadbirlarni aniqlash, texnologik uskunalar islilash rejimlarining hisoblarini avtomat- lashtirish, tezlashtirish va islilash rejimlarini tanlash kerak. Elektr energiyaning texnologik isrollarini iloji boricha kamaythish talab etiladi. Asosiy maqsad, O’zbekistonda islilab chiqariladigan barcha mahsulotlaming energetik yoqilg‘i va elektr energiya nisbiy sarfhii rivojlangan mamlakatlar ko‘rsatkichlarigacha kamaytirishdir.
Bu faoliyat tezkor, avtomatik holda bajarilishi kerak, chunki faqat shundagina bu jarayonga «Inson omi1i» ta’shhii tugatish mumkin.
Energetik yoqilg‘i va elektr energiyani tejash muammosi yechimining asosiy negizida elektr energiyasining iste’moli va texnologik isroflarni uzluksiz nazorat qilib, tezkor ta’sir etish yotadi.Hozirgi vaqtda bu muammoni raqamli tuzilmalar asosida bajarilgan gaz, elektr energiya, energetikada nazorat va hisob- lashning avtomatik tizimi vositasida yechiladi. Bu tizim to‘g‘- risida umumiy tushuncha hosil qilish maqsadida, O’zbekiston elektr euergelikasining viloyat bo‘limlari uchun ishlab chi- qilgan ENHAT (ACKyE)ning vazifasi va tuzilishi bilan tan ish am iz.O’zbekistonda elektr energiyani tovar sifatida iste’molchilarga uzatib, taqsimlab sotadigan korxona OAJ viloyat elektr tarmoqlaridir. Ushbu avtomatik tizim yuqori va past darajadagi alohida qismlar (subyektlar)dan iborat.
ENHATning yuqori va past darajalarini lulashtiruvchi — bu viloyat va tuman orasidagi 110/35/10 yold 35/10 kV li chegara podstansiyasi. Bu podstansiyadagi o‘lchash majmuasi viloyat elektr tarmog‘idan tuman elektr tarmoqlari oladigan elektr energiyani qaydlaydi va ayni shu elektr energiya miqdori asosida tuman va viloyat o‘rtasida tijorat hisob-kitoblari amalga oshiriladi. Tuman elektr tarmoqlari, taqsimlovchi 6,10 kV h tarmoqlar orqali elektr energiyani iste’molchilarga yetkazib beradi, ya’ni sotadi. Bu faoliyatda asosiy ko' rsatkich texnologik isroflarnhig umumiy elektr energiyasidan foiz liisobidan kattaligidir. Yuqorida ta’kidlab o'tilganldek, rivojlangan mamlakatlarda texnologik isrof 4—5 % ni taslikil etsa, rivojlanayotgan mamlakatlarda bu ko‘r- satkich 15% gacha yetadi. Texnologik isroflaming oshish sabablari:olchov asboblarmmg aniqligi past;
olchov majmualari bilan toliq ta’mhilamnagaii. Tar- moqdan ohngan va iste’mol qilingan elektr energiya hisoblarining aniqligi past;
«inson omili», ya’ni mxsatsiz qaydlanmasdan iste’mol qilmadigan elektr energiya iste’molining ko‘pligi.
ENHAT mana shu kamchiliklarni bartaraf qiladi.
ENHATnmg nazorat va hisoblarining asosiy tuguni, bu chegaraviy podstansiyadir. Aynan chegaraviy podstansiya butun ENHATnmg yuqori va past darajalarini aniqlaydi. U quyidagi majmua tizimlaridan iborat:
Olchasli majmualari — har bir fideming bosh qismida va har bir 10/0,4 kV li iste’mol podstansiyalarda olnatilishi shart;
Past va yuqori pog'onalardagi axborot jamlash va uzatish tuzilmasi (AJUT). Bu har bir t.umanning alohida mahahiy axborot jamlash va uzatish tuzilmasi bolib, oichash maj- mualaridan (O’M) olingan axborot, axborot jamlash va uzatish tuzilmasi asosida markaz kompyuteri (server) da hisoblar bajariladi va tahlil asosida energotejash tadbirlari ishlab chiqish orqah elektr energiya iste’moli nazorat qilinadi. Hisob va tahlillar
rosm. Viloyat elektr tarmoqlari uchun ishlab chiqilgan ENIIATning vazifali tuzilishi.
|
| |
