Faollik tamoyili
bilimlarning samarali o‘zlashtirilishi faol o‘quv-
biluv faoliyatida yuz berishi kerak. Ushbu tamoyilni amalga oshirish
psixologik bilimlarga bo'lgan ehtiyojni shakllantirish, ta'limning
dialogik shaklini rivojlantirish, o'qitishda muammoli yondashuvni
qo'llash, o'qitishning amaliy usullaridan foydalanish (o'quv tajribalari,
test sinovlari, psixologik treninglar va boshqalar shaklida) yordamida
amalga oshiriladi.
Hayot va amaliyot bilan bog‘liqlik
tamoyili psixologiya
fanlarini o‘qitish jarayonini amaliyot bilan bog‘lab olib borish, darslar
mavzusi bo‘yicha hayotiy misollar, faktlardan keng foydalanish, ta’lim
oluvchilarning o‘rganayotgan bilimlarini turli hayotiy vaziyatlarda
amalda qo‘llay oladigan bo‘lishlarini ta’minlab borishga xizmat qiladi.
Ta’limning rivojlantiruvchi xarakteri tamoyili
o‘quv
jarayonini birinchi navbatda o‘quvchi shaxsini rivojlantirishga
yo‘naltirishni nazarda tutadi. Ushbu tamoyilga muvofiq psixologiyani
o'qitishning natijasi nafaqat psixologik nazariyalar, tushunchalar, aqliy
qonuniyatlarni bilish, balki o'quvchilar shaxsining rivojlanishi, boshqa
181
odamlar va o'zining ichki dunyosini anglashi, o'z-o'zini bilish va o'zini
rivojlantirish usullarini o'zlashtirish, ularning ta'lim va kognitiv
faoliyatini takomillashtirish yo'llarini o'zlashtirishdir.
11.4.
Eng muhim didaktik tamoyillar va oliy ta’limda
o‘qitish tamoyillari
Pedagogika fanida aniqlangan va qo'llanib kelinayotgan ta’limning
umumiy prinsiplariga oliy ta ’lim jarayonida ham amal qilinadi
1
.
Bular:
— o‘quv dasturlari, darsliklardagi bilimlarni ongli o‘zlashtirish
prinsipi;
— faollik prinsipi, talabaning faoliyatiga tayanib o ‘qitish prinsipi;
— oliy ta’limning mazmuni, shakl-usullari talabaning yosh
xususiyatlariga mosligi;
— bilimlarni o‘zlashtirish va malakalami egallashda izchillik va
tizimlilikka rioya qilish;
— ta’limning amaliyot bilan, ishlab chiqarish bilan chambarchas
bog‘liqligi;
— ko‘rsatmalilik, axborot texnologiyalari va texnik vositalardan
foydalanish prinsipi.
Psixologiya fanlarini o‘qitish tamoyillari va oliy ta’limda o‘qitish
tamoyillari tahlili quyidagi xulosalarni chiqarishga imkon beradi:
1. Psixologik-pedagogik adabiyotlarda o'qitish tamoyillarining
xilma-xil tasniflari mavjud bo'lib, bu ma'lum bir tarixiy davrda fan va
ta'limning rivojlanish darajasi, talabalarning yoshi va individual
xususiyatlari bilan bog'liq.
2. Psixologiyani o'qitishda o'qitishning umumiy didaktik
tamoyillari bilan bir qatorda psixologlar tomonidan ishlab chiqilgan
psixologiyani o'qitish tamoyillarini ham hisobga olish kerak.
3. O'qitish tamoyillarini tizimli ravishda amalga oshirish
o'qituvchiga psixologiyani o'qitish jarayonini qonunlariga muvofiq
ravishda tashkil etish, uning samaradorligini ta'minlash va belgilangan
maqsadlarga erishish imkoniyatini beradi.
1
M.Ochilov, N.Ochilova. Oliy maktab pedagogikasi. Darslik. -Т., «Aloqachi», 2008, 7-bet,
|
